خلاصة:
یکــی از قصــیده ســرایان بــزرگ قــرن دهــم هجــری، خواجــه حســین بــن غیــاث الــدین محمــد ( وفات ٩٩٦ ) مشهور به ثنایی است . او در دوره ای میان افول سبک عراقی و ظهـور سـبک هنـدی میزیست . ثنایی توانست با دگرگون کردن سبک پیشین ، تاثیرگذار در شیوه ای تازه و سـبکی نـو در شعر فارسی باشد؛ بنابراین تذکره نویسان و عده ای از پژوهشـگران او را یکـی از پیشـگامان برجسـته سبک هندی میدانند. از خواجه حسین دیوان اشـعاری بجـای مانـده ، کـه شـامل قصـاید، غزلیـات ، مقطعات ، رباعیات ، ساقی نامه ، اسکندر نامه است . این مقاله پس از بررسـی نظـرات مختلـف در مـورد ثنـایی و اشـعارش ، بـه واکـاوی خصوصـیات و ویژگیهای شاعرانه زبانی و ادبی و ویژگیهای لفظی و معنوی اشعار او میپـردازد و شـعر ثنـایی را از جهت کاربرد واژگان ویژه ، باستانگرایی و آرکائیسم ، موسیقیهای درونی و بیرونی، کنـاری و معنـوی، انواع آرایه ها و صورخیال مورد بررسی قرارداده است .
ملخص الجهاز:
»( دانشنامه ادب فارسیدر شبه قاره ، ص ٨٢٨ ) در مورد ثنایی و خصوصیات شعری او، به غیر از تذکره ها وکتابهای تاریخ ادبیات میتوان به مقالات و پایان نامه هایی در این خصوص ، اشاره کرد که هر کدام بطور مستقل ، توانسته انـد بـه ویژگیهـایـی از زندگی ثنایی و آثارش اشاره کنند که این مهم میتواند راهنمای علاقمندان به این آثار باشد: الف ) اثری که تا حدودی خصوصیات سبک شناسی اشعار ثنایی مشهدی را مـورد بررسـی قـرارداده ؛ مقاله ای است با عنوان "بررسی آثار ثنایی مشهدی با تکیه بر جنبه های سبک شناسی"که به وسـیلۀ محمود مدبری و خورشید قنبری ننیز(١٣٩١) نوشته شده است .
آنچه میتوان از نوشته های تذکره نویسان و تاریخ ادبیات نگاران و دیگر نویسندگان استخراج کرد این است که هیچکدام یک از این آثار، به تنهایی و بطور کامل ، نتوانسته اند به واکاوی ویژگیهای اصلی و مهم اشعار ثنایی بپردازند و برای آشنا شدن بیشتر و بهتر به اشعار او نیاز است که از همۀ ایـن آثـار بهره برد تا بتوان به نتایج مثبتی دست یافت .
با توجه بـه کـاملترین نسـخه هـای دیـوان ثنـایی مشـهدی، میتوان به این مسئله اشاره کرد که : او هشتاد و نه قصیده سروده اسـت (بـا در نظـر گـرفتن قصـاید ناقص ) که شامل سه دسته میباشد: ١- قصاید مدحی ٢- قصاید وصفی ٣- قصایدی کـه در منقبـت بزرگان دین سروده شده است .