مؤلفه‌های فرهنگی گفتمان مقاومت اسلامی در جهان اسلام مقالة

بیداری اسلامی که در سال‌های اخیر از تونس شروع و در مصر به اوج خود رسید و سپس با استمرار در لیبی، یمن، بحرین وغیره همچنان در اوج است، مسیری برگشت‌ناپذیر دارد و چهره خاورمیانه را دگرگون خواهد کرد. این تحوّلات اتفاقی ساده و خطی نبوده، بلکه بسیار پیچیده و محصول سال‌ها انتظار و کنش توأمان و علل و عوامل گوناگون بوده است که عنصر مقاومت اسلامی برجسته‌ترین آن‌ها است. در همین راستا این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش اصلی پژوهش است که مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگی گفتمان مقاومت اسلامی در خاورمیانه کدام‌اند؟ یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که اعتقاد دینی، هویت ملی و ایدئولوژی اسلام سیاسی مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگی مقاومت اسلامی هستند که در ایجاد، تقویت و استمرار گفتمان مقاومت اسلامی در خاورمیانه و همچنین غلبه بر گفتمان‌های غربی و یا بنیادگرا نقش اساسی دارند و غفلت از هرکدام از این مؤلفه‌ها باعث خواهد شد تا گفتمان مقاومت اسلامی از سوی گفتمان‌های معاند به چالش کشیده شود.

در همین راستا این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش اصلی پژوهش است که مهم ترین مؤلفه های فرهنگی گفتمان مقاومت اسلامی در خاورمیانه کدام اند؟ یافته های تحقیق حاکی از آن است که اعتقاد دینی ، هویت ملی و ایدئولوژی اسلام سیاسی مهم ترین مؤلفه های فرهنگی مقاومت اسلامی هستند که در ایجاد، تقویت و استمرار گفتمان مقاومت اسلامی در خاورمیانه و همچنین غلبه بر گفتمان های غربی و یا بنیادگرا نقش اساسی دارند و غفلت از هرکدام از این مؤلفه ها باعث خواهد شد تا گفتمان مقاومت اسلامی از سوی گفتمان های معاند به چالش کشیده شود. بی قراری از یک سو با تضعیف هژمونی گفتمان مسلط ، امکان پیدایش سوژه های رقیب و مفصل بندی های جدید را فراهم می آورد و از سوی دیگر، گفتمان حاکم را ترغیب می کند تا خود را بازسازی کرده ، از تزلزل معانی و بی قراری دال ها جلوگیری کند، اما نکته قابل ذکر اینجاست که برخلاف نظریه های مارکسیستی که در آن ها، تغییر جهان هدف مشخص و معینی دارد، از نظر لاکلا و موف ، چگونگی و سمت وسوی تغییر از پیش تعین شده نیست . اسلام سیاسی در این معنا به دالی بدل می شود که گفتمان مقاومت اسلامی از خلال آن خود را در برابر غرب و دال هایش مفصل بندی می کند.