خلاصة:
زینالعابدین عبدیبیگ نویدی شیرازی از جمله شاعران توانمند، پرکار و کمتر شناخته شده عصر صفوی است که ضمن خدمت در دربار شاه طهماسب و عهدهداری منصب استیفا، در مثنوی سرایی و تاریخنگاری و نظیرهپردازی بر آثار حکیم نظامی گنجوی از جایگاهی شایسته و قابل تامل برخوردار است. عبدیبیگ (921-988 ه.ق) در نیمه اول قرن دهم و دوران آغازین رشد و ترویج سبک هندی، سرودن شعر را آغاز نمود؛ ازین رو ویژگیهای کمال یافته این سبک، چندان در شعر او دیده نمیشود و نظیرههایش به جهت تتبّع آثار استادان پیشین چون نظامی و امیر خسرو دهلوی، از سبکی حدّ واسط عراقی و هندی (سبک بینابین) برخوردار است. منظومه «هفت اختر» وی که در برابر هفت پیکر نظامی سروده شده، با وجود تاثیر پذیری و نازلتر بودن نسبت به شاهکار نظامی، به جهت تلاش شاعر در راستای نوآوری و خلق تصاویر و مضامین جدید، ترکیبسازیهای نو، تصرّف در حکایتها و روایت کوتاه و سریع آنها، از حوزه تقلید صرف دور میشود و ضمن برخورداری از شاخصهای دیگری چون پویایی و سلامت نسبی زبان، توصیفات دلنشین، نقد اجتماعی و اشارات حکمتآمیز در خور شناسایی و پژوهش ادب دوستان خواهد بود. مقاله حاضر، ضمن معرفی اجمالی عبدیبیگ شیرازی و هفت اختر وی به بررسی مولفههای سبکی برجسته آن از سه منظر زبانی، بلاغی و فکری میپردازد و به تبیین جایگاه عبدیبیگ از نظرگاه هنر شاعری میکوشد
Revival of poems and prose and analyzing them through different approaches is an effective step toward the further realization of the rich Persian culture and language. Zeinolabedin Abdi Beig Navidi Shirazi is one of the lesser known of prolific and skilled poets from the Safavid era whom while serving at the court of Shah Tahmaseb as a treasurer, should also be recognized for his writings in the style of Mathnawi similar to the works of Hakim Nezami Ganjavi. Abdi Beig (921-988 AH) started writing his poems during the first half of the 10th century, in the rise and popularity of the Hindi style and therefore the perfected characteristics of this style is not greatly present in his poems and his writings, due to following the works of such masters as Nezami and Amir Khosro Dehlavi, possess a style similar to both Iraqi and Hindi. His Haft Akhtar collection which is written similar to Haft Peykar of Nezami, while being influenced by and on a lower level compared to the masterpiece of Nezami, cannot be considered as pure imitation due to the poet’s efforts towards innovation and creating new images and concepts, new compositions and using short and fast anecdotes and narratives and still requires research and recognition by the literary community for having other characteristics such as dynamic and relative language correctness, pleasant descriptions, social critique and thoughtful tips. The present essay, while generally introducing Abdi Beig Shirazi and his Haft Akhtar work, tries to review its main stylistic components from the three aspects of linguistic, rhetorical and intellectual and tries to define the status of Abdi Beig in poetry.
ملخص الجهاز:
عبدیبیگ و شیوه شاعری او در مثنوی هفت اختر ( ص ١٨٦-١٦٧ ) علی اصغر حلبی ١، هانیه صدری مجد (نویسنده مسئول ) 2 تاریخ دریافت مقاله : بهار ١٣٩٥ تاریخ پذیرش قطعی مقاله چکیده : زین العابدین عبدی بیگ نویدی شیرازی از جمله شاعران توانمند، پرکار و کمتر شناخته شدة عصر صفوی است که ضمن خدمت در دربار شاه طهماسب و عهده داری منصب استیفا، در مثنوی سرایی و تاریخ نگاری و نظیره پردازی بر آثار حکیم نظامی گنجوی از جایگاهی شـــایســـته و قابل تأمل برخوردار اســت .
منظومه «هفت اختر» وی که در برابر هفت پیکر نظامی سروده شده ، با وجود تأثیر پذیری و نازلتر بودن نسبت به شاهکار نظامی، به جهت تلاش شاعر در راستای نوآوری و خلق تصاویر و مضامین جدید، ترکیب سازیهای نو، تصرف در حکایتها و روایت کوتاه و ســـریع آنها، از حوزه تقلید صـــرف دور میشـــود و ضـــمن برخورداری از شاخصهای دیگری چون پویایی و سلامت نسبی زبان ، توصیفات دلنشین ، نقد اجتماعی واشارات حکمت آمیز در خور شناسایی و پژوهش ادب دوستان خواهد بود.
این جستار با هدف معرفی اجمالی عبدی بیگ نویدی و بررسی سبک شعر او در مثنوی هفت اختر به عنوان بخشی از میراث ارزشمند و کمتر شناخته شده قرن دهم هجری ترتیب یافته است .
وی در آغاز شاعری و نخستین آثار خود" نویدی " تخلص میکرد (مجنون و لیلی: ١٦) چنانچه در هفت اختر همین تخلص را اختیار نموده : هر زمــان فیضــــی از ســــ پهر برین بــه نــویــدی رســــان بــه روی زمــیــن (هفت اختر١: ١٨٤) ولی پس از سرودن خمسه اول تخلص عبدی را برگزیده و در مثنوی دوحۀ الازهار اشاره میکند که دلیل این تغییر، رویکرد به حقایق واشعار حکمی بوده است اما امروزه به هر دو تخلص اشتهار دارد.