خلاصة:
کاریکاتور در جهان امروز از هنرهای پذیرفتهشده میباشد و یکی از بهترین راههای ارتباط جمعی است. این هنر دارای انواع متعددی چون کاریکاتور چهره یا سیاسی یا روزنامهای و غیره میباشد. هدف از کاریکاتور را اغلب طنز همراه با ایجاد تفکر در مخاطب میدانند. زادگاه این هنر در مغرب زمین بوده و برخلاف ادعای برخی که قدمت آن را بیش از هزار سال میدانند، دارای قدمت چندانی نیست. ازآنجاکه از ویژگیهای این هنر عدم قید و مرز میباشد باید دید که در جامعه دینی که با محوریت ارزشها و مقدسات شکل گرفته است امکان ترویج کاریکاتور بوده و یا مستلزم هتک حرمت مقدسات خواهد شد؟ آیا میتوان آن را بهکل محکوم به حرمت یا حلیت کرد یا باید بین انواع آن تفصیل قائل شد. برخی به دلایلی چون حرمت به تصویر موجود ذیروح و یا ایذاء مؤمن برای استنباط حرمت ترویج آن تمسک نمودهاند که هر یک از این دلایل اخص یا اعم از مدعی میباشد. قاعده هتک حرمت مقدسات که از قواعد موردقبول نزد فقها است میتواند مستند مهمی در حرمت ترویج این هنر آزاد در جامعهی دینی که با چهارچوب ارزشها استوار است، باشد. در این تحقیق سعی بر آن است که تا ابتدا مستندات این قاعده بررسی شود سپس به بررسی این موضوع که آیا کاریکاتور از مصادیق این قاعده میباشد یا خیر پرداخته شده است.
Nowadays، Caricature Considered as an accepted fields and one of the best ways of communication. This field of art contains several type of it، Including face or political caricature. The purpose of caricature often associated with the development of thinking in the audience. the birthplace of this art is the recent century in the West Unlike the claims of some dating back more than a thousand years ago. because of the caricature based on unlimited boundaries than the religious values، so we have to see the possibility of extending the caricature if it will be possible in Islamic society or not? The important question is that can we condemn it to be prohibited and unlawful or we should to separate between different types of it?
Some commands to prohibition of extending the caricature، cited on prohibition of drawing the living things or Harassment of believers، that each of this reasons is Limited or wider than the claim. The Desecration of sanctities principle which is accepted by Jurists could be a strong and important reason to probation of this free and unlimited art in Islamic society based on values. At first the research tries to study and analyst the reasons of the principle after that relying on findings، declare that the caricature is one of samples of the principle، or not
ملخص الجهاز:
ازآنجاکه از ویژگی های این هنر عدم قید و مرز می باشد باید دید که در جامعه دینی که با محوریت ارزش ها و مقدسات شکل گرفته است امکان ترویج کاریکاتور بوده و یا مستلزم هتک حرمت مقدسات خواهد شد؟ آیا می توان آن را به کل محکوم به حرمت یا حلیت کرد یا باید بین انواع آن تفصیل قائل شد.
برخی نیز ممکن است علت حرمت آن را همان کشیدن موجود ذی روح بدانند که با فرض صحت این مطلب علاوه بر اشکال قبل بحث اعم از کاریکاتور خواهد شد و در جای دیگر باید به بحث نشست (خویی، بی تا، ج ٣، ص ١١).
ارتکاز متشرعه دو سؤال در ارتباط با ارتکاز متشرعه مطرح است : سؤال اول : این که آیا ارتکاز متشرعه میتواند به عنوان دلیل بر قاعده قرار گیرد و حجیت دارد یا خیر؟ سؤال دوم : آیا این ارتکاز تا زمان معصوم (ع ) وجود داشته و ایشان در بین مرتکزین میباشند یا خیر؟ پرسش های مطرح ، نیازمند بحث جدی برای پاسخ گویی هستند، که در جای خود میبایست موردتحقیق واقع شوند، ولی برفرض حجیت چنین ارتکازی، این ارتکاز وجود دارد زیرا هر یک از زنان یا کودکان نیز سریعا حکم به قبح اهانت به آنچه نزد مولا دارای احترام است ، میدهند و به این موضوع مرحوم بجنوردی و مراغی اشاره دارند (مراغی، ١٤١٧، ج ١، ص ٥٥٥؛ بجنوردی، ١٤٠٥، ج ٥، ص ٢٩٤).