خلاصة:
سیل یک پدیده طبیعی است که به عنوان یک واقعه اجتناب ناپذیر توسط جوامع بشری پذیرفته شده است. اما رویداد، اندازه و تکرار سیل ناشی از عوامل متعددی است که بسته به شرایط اقلیمی، طبیعی و جغرافیایی هر منطقه تغییر می کند. آنچه مسلم است سیلاب ناشی از بارندگی است ولی مطالعات نشان می دهد که رابطه خطی و مستقیمی بین این دو عامل وجود ندارد از جمله عوامل اصلی بر هم زننده این رابطه علاوه بر شرایط جغرافیایی می توان به ویژگی های فیزیکی حوضه آبخیز اشاره کرد که این ویژگی توام با اختصاصات هیدرولوژیکی حوضه است. در این تحقیق برای مدل سازی جریان سیلاب حوضه آبریز رودخانه جاجرود ابتدا شاخص های موثر در ایجاد سیلاب با استفاده از تجارب مطالعات گذشته و ویژگی های خاص حوضه شناسایی گردید که بیشترین شاخص های تاثیرگذار در سیل خیزی منطقه مشخص می شوند در نهایت با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره با استفاده از روش (enter) مدل سیلابی حوضه آبخیز جاجرود تدوین گردید. لایه های موردنیاز برای ارزیابی توسط نرم افزارهایGIS تهیه شده و تحلیل های لازم بر روی آنها صورت می گیرد. نتایج تحقیق نشان داد که از بین خصوصیات فیزیوگرافی مطالعه شده، فاکتورهای ضریب شکل، ضریب تراکم، زمان تمرکز، مساحت حوضه، مجموع طول آبراهه ها، طول آبراهه درجه یک، در مدل سازی سیلاب از بیشترین اهمیت برخوردار هستند.
ملخص الجهاز:
تخریب شدید منابع طبیعی چه به صورت بهره برداری بی رویه از جنگلها و منابع طبیعی و چه به شکل تغییر کاربری اراضی و تبدیل آنها به زمین های کشاورزی نامناسب و یا ساخت مناطق مسکونی بی رویه موجب شده است سیلابها سال به سال چه از نظر تعداد وقوع و چه از نظر شدت خسارات افزایش یابند (١)١ سیل یک پدیده طبیعی است که جوامع بشری آن را به عنوان یک واقعه اجتنابناپذیر پذیرفته اند اما رویداد، اندازه و تکرار سیل ناشی از عوامل متعددی است که بسته به شرایط اقلیمی طبیعی و جغرافیایی هر منطقه تغییر می کند، آنچه مسلم است سیلاب ناشی از بارندگی است ولی مطالعات نشان می دهد که رابطه خطی و مستقیمی بین این دو عامل وجود ندارد (خسروشاهی ٦٢:١٣٨٠) از جمله عوامل اصلی بر هم زننده این رابطه علاوه بر شرایط جغرافیایی می توان ویژگی های فیزیکی حوضه آبخیز اشاره کرد که این ویژگی توأم با اختصاصات هیدرولوژیکی حوضه است .
مطالعات مختلفی بر روی سیل در حوضه های مختلف در داخل کشور و خارج از کشور انجام شده است که از آن جمله سومن ورکامتون (١٩٩٤) با استفاده از مدل ١-HEC و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) اثرات تغییر کاربری اراضی بالادست حوضه آبخیز را روی الگوی سیلاب در نواحی پایین دست حوضه مورد ارزیابی قرار داده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) مواد و روشها در این مقاله به منظور بررسی نقش عوامل موثر بر ایجاد سیل در حوضه آبریز جاجرود ابتدا بررسی آمار و اطلاعات موجود و پردازش آنها گام نخست پژوهش را تشکیل می دهد که این امر از طریق جستجو و جمع آوری آمار و اطلاعات، گزارشها و مطالعاتی انجام پذیرفت که تاکنون در منطقه مطالعاتی صورت پذیرفته است در گام بعدی، چگونگی اعتبار و انطباق اطلاعات به دست آمده با وضعیت واقعی منطقه مورد کنکاش قرار گرفت که این امر از طریق پیمایش های میدانی و مشاهدات عینی و ثبت وقایع و شرایط موجود و سپس تلفیق آنها با نتایج گام نخست ، انجام پذیرفت .