خلاصة:
شهرهای نواحی ساحلی مرتبط با آبهای آزاد، باتوجه به ویژگی خاص استراتژیکی وژئوپولیتیکی و امتیازات نسبی خود اهمیت به سزایی در آمایش سرزمین و توسعه کشورها در ابعاد مختلف دارند. این نوع شهرها در روند جهانی شدن خود و در جریان رقابت با کشورهای منطقه ای و جهانی، می توانند آثار تکاثری رشد و توسعه را در ساختارهای مختلف ملی متجلی سازند. یکی از ساختارهای مهمی که در فرآیند جهانی شدن شهرها می تواند تحت تاثیر قرارگیرد، قدرت ملی و ژئوپلیتیک است. پژوهش حاضر با این پیش فرض اساسی که «شهرهای سواحل جنوبی ایران که در منطقه استراتژیک خلیج فارس استقرار فضایی یافته اند، می توانند از طریق توسعه و ایجاد شرایط شبه جهانی شدن بر قدرت ملی و ژئوپلیتیک ایران تاثیر مثبت بگذارند»؛ در پی آن است تا به اولویت سنجی و پتانسیل یابی شهرهای سواحل جنوب کشور اقدام نماید. نوع تحقیق بر اساس ماهیت، توصیفی ـ تحلیلی و برمبنای هدف،کاربردی است. در گردآوری داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه ای) مبتنی بر نظر خبرگان استفاده شد. تکنیک به کار رفته جهت رتبه بندی شهرها، تاپسیس (TOPSIS) بوده و در وزن دهی ابعاد و شاخص ها از روش آنتروپی استفاده گردید. جهت مقایسه شهرها، هشت مولفه جهانی شدن و هفتاد و هشت شاخص مربوط به آنها به کارگیری شد. ابتدا شهرهای سواحل جنوب براساس مولفه ها و ابعاد مختلف با هم مقایسه و رتبه بندی شدند و سپس بر مبنای شاخص های ترکیبی وتخصیص اوزان اهمیت نسبی به هر بعد، رتبه بندی و اولویت سنجی نهایی گردیدند. نتایج نشان داد که شهرهای ساحلی چابهار،کیش، آبادان و بندرعباس براساس شاخص های ترکیبی در اولویت نخست ایجاد شهرهای شبه جهانی در خلیج فارس قرار گرفتند؛ بنابراین می توان با ایجاد و توسعه شهرهای شبه جهانی در این شهرها به سمت ارتقاء کارکردهای منطقه ای، ملی و جهانی حرکت نمود و از این طریق شاهد توسعه قدرت ملی و ژئوپلیتیک ایران بود.
ملخص الجهاز:
پژوهش حاضر با این پیش فرض اساسی که «شهرهای سواحل جنوبی ایران که در منطقه استراتژیک خلیج فارس استقرار فضایی یافته اند، می توانند از طریق توسعه و ایجاد شرایط شبه جهانی شدن بر قدرت ملی و ژئوپلیتیک ایران تأثیر مثبت بگذارند»؛ در پی آن است تا به اولویت سنجی و پتانسیل یابی شهرهای سواحل جنوب کشور اقدام نماید.
در میان شهرها، شهرهای نواحی ساحلی با توجه به ویژگی خاص استراتژیکی و ژئوپولیتیکی خود (یعنی همجواری با دریاهای آزاد) اهمیت به سزایی دارند و در صورتی که این شهرها مجهز به شرایط حاکم بر شهر جهانی شوند، منجر به قدرت اقتصادی و به تبع آن قدرت سیاسی و در حالت کلی باعث توسعه قدرت ملی کشور مذکور در بین کشورهای همجوار خواهد شد.
محاسبات نشان می دهد که شهرهای آبادان، کیش ، قشم و چابهار از نظر شاخص های مکانی - زیست محیطی وضعیت مطلوبتری نسبت به سایر شهرهای بندری سواحل جنوب دارند و این نشانگر آن است که این شهرها قابلیت ایجاد و توسعه شهرهای شبه جهانی را از نظر شاخص های مکانی ـ زیست محیطی داشته و می توانند با ارتقاء کارکرد ملی و بین المللی خود در ابعاد مذکور تحت عنوان شهر شبه جهانی مطرح گردند.
لذا این شهرها قابلیت ایجاد و توسعه شهرهای شبه جهانی را از نظر شاخص های ترکیبی داشته و می توانند با ارتقاء کارکرد ملی و بین المللی خود در ابعاد مذکور تحت عنوان شهر شبه جهانی مطرح گردند (نقشه شماره ٢).