خلاصة:
رشد شتابان شهرنشینی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران برنامه ریزی کاربری اراضی شهری را با تنگناهای جدی مواجه کرده است. یکی از چالش های پیشروی در این زمینه، مکان یابی مناسب فعالیت ها و خدمات شهری نظیر مراکز آموزشی است. مراکز آموزشی یکی از مهم ترین خدمات شهری محسوب می گردند؛ انتخاب مکان بهینه استقرار مدارس، مستلزم مطالعه ویژگیها و تناسبات، نحوه استقرار در محیط، نحوه کاربرد فضا و مشخصات پایه ای است. در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی صورت پذیرفته، مکانیابی و استقرار مدارس متوسطه منطقه 2 تهران مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با استفاده از معیارهای سازگاری، مطلوبیت و ظرفیت و بهره گیری از سامانه اطلاعات مکانی(GIS)، مدارس مورد مطالعه به لحاظ مناسبت یا عدم مناسبت با سایر کاربری های شهری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و تصویری کامل از وضعیت موجود مدارس در قالب ماتریس های سازگاری، مطلوبیت و ظرفیت ارائه گردید. براساس یافتههای پژوهش اگرچه مدارس بر اساس ظرفیت و از نظر سرانه ها تقریبا در حد استانداردها قرار دارند اما از لحاظ پوشش دهی به جمعیت منطقه و از نظر معیار سازگاری و مطلوبیت وضعیت مناسبی ندارند.
ملخص الجهاز:
با نگرش به اینکه منطقه ٢ تهران یکی از برزگترین مناطق این کلانشهر است که در سالهای اخیر هم از نظر کالبدی و هم از نظر جمعیتی با رشد قابل توجهی روبرو بوده است ، در این پژوهش کوشش شده است تا توزیع فضایی مدارس متوسطه منطقه ٢ تهران با استفاده از معیارهای سازگاری، مطلوبیت و ظرفیت و بهرهگیری از سامانه اطلاعات مکانی (GIS) مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد و راهکارهای مناسب و متناسب را در سازماندهی فضایی خدمات آموزشی ارائه نماید.
در این ماتریس استقرار واحدهای آموزشی با توجه به شرایط محیطی ، شعاع دسترسی ، انطباق با طرحهای شهری، دسترسی ها، تاسیسات و تجهیزات شهری مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند تا از آنها به عنوان معیارهای تفصیلی جهت تعیین مکان مناسب برای احداث واحد آموزشی استفاده شود.
در این پژوهش مناطق کمبود و مازاد مدارس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی تعیین ، و با تحلیل های شبکه مسیرهای بهینه برای دسترسی به فضاهای آموزشی مشخص شده است .
فرجزاده و سرور در سال ١٣٨١ در پژوهشی با عنوان"مکانیابی مراکز آموزشی مقطع راهنمایی منطقه یک تهران"به این نتیجه رسیدهاند که مدارس مورد مطالعه از لحاظ توزیع مکانی به صورت مطلوب توزیع نشده است .
داده ها و یافته های پژوهش منطقه ٢ در سال تحصیلی ٩٤-١٣٩٣ مجموعا دارای ٣٣١ مدرسه (دولتی و غیردولتی ) در کلیه مقاطع ابتدائی ، متوسطه اول و متوسطه دوم است که این تعداد مدارس به تفکیک جنسیت به همراه تعداد کلاسهای درس در مقاطع ذکر شده در جدول زیر نمایش داده می شوند (اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران).
(
, 
, 
)
