مکان یابی ساخت پناه گاههای شهری با رویکرد پدافند غیرعامل مقالة

امروزه پدافند غیرعامل اهمیت زیادی در زمینه نظامی و مدیریت شهری دارد؛ چراکه با پیاده سازی اقدامات پیشگیرانه طبق دستورالعمل های آن می توان تا حد زیادی از خسارات وارد آمده از حمله دشمن کاست. یکی از اقدامات مهم در این زمینه ساخت پناه گاه در سطح شهر به منظور کاهش تلفات انسانی در زمان بحران است. ساخت پناه گاه دارای ملاحظات و قوائدیست که یکی از این ملاحظات، مکان ساخت پناه گاه هاست که در نقاطی از شهر واقع شوند که بیشترین افراد ممکن قادر باشند در زمان مناسب به آنجا برسند. در این پژوهش، مکان یابی پناه گاه شهری با رویکرد پدافند غیرعامل و با استفاده از الگوریتم های تصمیم گیری چندمعیاره انجام شده است. ابتدا از روش تحلیل سلسله مراتبی برای وزن دهی معیارها استفاده شد، سپس نقشه های معیار تولید شده با استفاده از توابع منطق فازی، فازی سازی و در انتها، نقاط به الگوریتم TOPSIS وارد شده تا ارزیابی و اولویت بندی شوند. در این پژوهش، 39 لایه اطلاعاتی شهر زاهدان گردآوری و در 15 معیار دسته بندی شد. معیار «فاصله از مراکز حساس و مهم» و «فاصله از مراکز با عملکرد پشتیبانی» به ترتیب با 23 و 13 درصد بیشترین وزن؛ و «فاصله از حریم راه آهن» و «شیب زمین» به ترتیب با 1 و 1 درصد کمترین وزن را دارند. پس از اجرای زنجیره پردازشی روی معیارها، لایه خروجی تولید شد و نقشه نهایی مکان یابی پناهگاه شهری ایجاد شد. نتایج نشان می دهد که اکثر مناطق شرق و شمال و تا حدودی مرکز شهر برای احداث پناه گاه نامناسب هستند، چراکه چندین عامل منفی مانند بافت فرسوده ی شهر، مراکز خطرناک و صنعتی، گسل، آب های سطحی، آب های زیرزمینی و بخشی از خطوط انتقال فشار قوی برق همگی در شرق و شمال شهر متمرکز شده و باعث تشدید یکدیگر شده اند و باعث شده تنها منطقه غرب و جنوب شهر (و چند منطقه کوچک در شرق و جنوب شرقی شهر) برای احداث پناه گاه مناسب تشخیص داده شوند.

در این پژوهش ، مکان یابی پناه گاه شهری با رویکرد پدافند غیرعامل و با استفاده از الگوریتم های تصمیم گیری چندمعیاره انجام شده است . ابتدا از روش تحلیل سلسله مراتبی برای وزن دهی معیارها استفاده شد، سپس نقشه های معیار تولید شده با استفاده از توابع منطق فازی ، فازی سازی و در انتها، نقاط به الگوریتم TOPSIS وارد شده تا ارزیابی و اولویت بندی شوند. همچنین ساخت و احداث پناه گاه های جدید باید درنظر گرفته شود و لذا نیاز است که طی یک تحقیق ، عوامل موثر در مکان یابی بهینه پناهگاه های شهری شناسایی شده و ضریب ارزش و اهمیت آن ها نسبت به یکدیگر تعیین گردد. همچنین برای مکانیابی پناهگاه های شهری هر چه فاصله از مراکز صنعتی و خطرناک بیشتر باشد مطلوب تر است و این عامل یک عامل مثبت درنظر گرفته می شود. برای احداث پناهگاه نیز باید این حریم رعایت شود و بنابراین هر چه فاصله از این حریم بیشتر باشد بهتر است ، این عامل نیز مثبت است . در این مرحله نقاط شهر باید با توجه به مقدار در هر معیاری که دارند و وزن های مربوطه ارزیابی شده ، یک مقدار به عنوان ارزش نهایی برای مناسب بودن برای احداث پناهگاه به خود اختصاص دهند تا نسبت به یکدیگر مقایسه شوند و بهترین نقاط برای احداث پناه گاه مشخص شود.