خلاصة:
کشور ایران بهعلت موقعیت لرزه خیزی و قرارگیری بر روی کمربند زلزله، در برابر این پدیده بسیار آسیب پذیر میباشد، بسیاری از شهرهای کشور، بر روی گسل های فعال قرار گرفته اند. عدم توجه و برنامه ریزی صحیح در این خصوص، تراکم جمعیت بالا و نحوه نامناسب پراکنش جمعیت در هنگام وقوع زلزله باعث افزایش خسارات جانی و مالی میگردد. نقشه های پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله، ابزار کارآمدی برای مدیران جهت کاهش خطرات و تلفات ناشی از حوادث و به ویژه زلزله میباشند. با آگاهی از میزان آسیبپذیری و پتانسیل تخریب مناطق، به خصوص سکونتگاه ها میتوان پیش بینی های لازم جهت کاهش اثرات تخریب را مدنظر قرار دارد. شهرستان طارم از شهرستانهای استان زنجان و از مناطق زلزله خیز کشور میباشد. هیچ تردیدی وجود ندارد که بخش هایی از پهنه محدوده مورد مطالعه از نظر زمین ساختی فعال و پویا ست. هدف مقاله پهنه بندی مناطق با آسیب پذیری بالا در راستای مدیریت بحران و برنامه ریزی کاربری اراضی و کاهش اثرات زلزله در نواحی با آسیب پذیری بالاست. در این تحقیق با استفاده از داده های حاصل از مطالعات میدانی و اسناد و مدارک کتابخانه ای اطلاعات موردنیاز جمع آوری و به منظور پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله از نقشه های معیار از جمله: نقشه های فاصله از گسله ها، فاصله از زمین لغزش ها، زمین شناسی، شیب و کاربری زمین استفاده شد و پس از ساخت و تجزیه تحلیل لایه های اطلاعاتی در محیط نرم افزار Arc GIS از توابع عضویت فازی برای ارزیابی استفاده شد. لایه های فازی استاندارد شده در محیط GIS با عملگر گامای فازی تلفیق شدند و نقشه پهنه بندی آسیب پذیری تولید شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد حدود 45 درصد محدوده در بخش های شمالی و شرقی در پهنه ای با آسیب پذیری بسیار زیاد و زیاد، و حدود40 درصد مساحت محدوده در پهنه با آسیب پذیری بسیار کم و کم قرار دارد.
ملخص الجهاز:
در این تحقیق با استفاده از دادههای حاصل از مطالعات میدانی و اسناد و مدارک کتابخانه ای اطلاعات موردنیاز جمع آوری و به منظور پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله از نقشه های معیار از جمله : نقشه های فاصله از گسله ها، فاصله از زمین لغزشها، زمین شناسی ، شیب و کاربری زمین استفاده شد و پس از ساخت و تجزیه تحلیل لایه های اطلاعاتی در محیط نرمافزار Arc GIS از توابع عضویت فازی برای ارزیابی استفاده شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١: موقعیت محدوده مورد مطالعه در ایران و استان زنجان مواد و روششناسی دادهها جهت انجام این پژوهش علاوه بر بررسی های میدانی ، نقشه های پایه منطقه مورد مطالعه شامل : نقشه های زمین شناسی ، خطوط گسل ها، توپوگرافی و...
منطقه مورد بررسی جزئی از البرز غربی می باشد و در یکی از مناطق مهم و عمده زلزله خیز در ایران قرار گرفته و گسل های فعال متعددی در آن باعث زلزله هایی با بزرگی متوسط تا بالا شده است ، پهنه هایی که در اطراف گسل های بزرگ و فعال قرار دارند، از لحاظ لرزهخیزی بیشتر و شدیدتر از مناطق دیگر تحت تاثیر اثرات مخرب زمین لرزه قرار دارند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) سپس از عملگرهای ضرب فازی، جمع فازی وگامای فازی برای پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله استفاده شد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به این نقشه بسیاری از روستاهای محدوده مورد مطالعه از جمله مجموعه های روستایی شمال و شرق در دهستانهای درام و گیلوان در پهنه آسیب پذیر قرار دارند.