خلاصة:
مدیریت نقش بسزایی در کارآمدی و تحقق هدفهای فردی، گروهی و سازمانی دارد که در حقوق عمومی، حاکمیت و حکمرانی تلقی میگردد. برای دستیابی دولتها به کارآیی و کارآمدی، نظارت بر امور مالی و اقتصادی کشور امری گریزناپذیر است، چرا که در دنیای کنونی، قوام و استحکام یک کشور بدون تردید در گرو موفقیت در مدیریت منابع مالی است که پژوهشگران در جستجوی مبانی نوین آن مولفههایی را معرفی مینمایند. از سوی دیگر، دین مبین اسلام که بهترین آیین زندگی است در همه ابعاد راهگشاست. این مقاله به بررسی مولفههای مدیریت کارآمد مالی در سیره حضرت امیرالمومنین علی7 در سطح حکمرانی میپردازد که ضمن تلاش برای ارائه راهکاریی برای برون رفت از ضعفهای مدیریتی در برخی حوزههای کلان و خرد اقتصاد کشور و مبارزه با فساد، بیانگر ترقی و روشنفکری در حکمرانی بزرگان دین ما در صدها سال پیش خواهد بود.
ملخص الجهاز:
حضرت علی7 با اشراف به این مسئله می فرماید: "سزاوار نیست که بخیل بر ناموس و جان و غنیمتها و احکام مسلمین، ولایت و رهبری یابد و امامت مسلمین را عهدهدار شود تا در اموال آنها حریص گردد، و نادان نیز لیاقت رهبری ندارد تا با نادانی خود مسلمانان را به گمراهی کشاند و ستمکار نیز نمیتواند رهبر مردم باشد که با ستم، حق مردم را غصب و عطاهای آنان را قطع کند و نه کسی که در تقسیم بیت المال عدالت ندارد، زیرا در اموال و ثروت آنان حیف و میل میکند و گروهی را بر گروهی مقدم میدارد و اما رشوهخوار در قضاوت نمی تواند باشد، زیرا برای داوری با رشوه گرفتن حقوق مردم را پایمال و حق را به صاحبان آن نمیرساند و آن کس که سنت پیامبر را ضایع میکند لیاقت رهبری ندارد، زیرا امت اسلامی را به هلاکت میکشاند» (دشتی، 1388: خطبه 131).
بررسی سیر تطور تاریخی این مفهوم به روشنی بیانگر این موضوع است که در مقایسه با عمر چند صد هزار ساله قدرت سیاسی، تنها در سدههای اخیر است که میتوان نشانههایی از مفاهیمی همچون حاکمیت قانون، دولت پاسخگو و نظارت بر دولت را دید (آقایی طوق،1386: 125) در حالیکه در آثار امام علی7 نمود آشکاری از این مفاهیم را میتوان یافت که در زیر به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد: 1_2_ آزادی اطلاعات حضرت امیرالمومنین علی7همواره خود را به حق مردم در داشتن آزادی اطلاعات مکلف و مقید میدانسته است، آنجا که می فرماید: "آگاه باشید بر من است که جز اسرار جنگی هیچ رازی را از شما پنهان ندارم و کاری را جز حکم شرع، بدون مشورت با شما انجام ندهم و در پرداخت حق شما کوتاهی نکنم...