خلاصة:
در قرآن کریم، آیات بسیاری در قالب قصر بیان شده که اسلوب قصر و حصر از بابهای مهم علم معانی در میان اقسام علم بلاغت است. قرآن کریم این آرایة ادبی را با روشهای گوناگون بهکار گرفتهاست. این پژوهش با روش بلاغی به بررسی شیوههای مهم قصر و راههای آن و تقسیمهای مختلف آن، اعمّ از قصر موصوف، صفت بر حقیقتی و اضافی و بالعکس و نیز تقسیم آن بر اساس مقتضای حال مخاطب، یعنی افراد، تعیین و قلب به استناد کتب بلاغی و تفسیری میپردازد. مهمترین هدف این تحقیق، دست یافتن به دقایق و نکات قصر در سورة نجم است. شناخت شیوة بلاغی قصر در فهم آیات قرآنی ضرورت تام دارد و بدون توجه به آن، بسیاری از معانی آیات الهی در پرده میماند.
ملخص الجهاز:
در این آیة کریمه، از اسلوب نفی و استثناء (لم و إلا) استفاده شدهاست و از لحاظ طرفین قصر (مقصور و مقصورعلیه)، قصر صفت بر موصوف میباشد و قصر ادعایی و اضافی میباشد، نه حقیقی.
روش قصر در این آیه، اسلوب تقدیم ما حقه التأخیر است و افادة تخصیص میکند و به اعتبار طرفین قصر، مقصور، «آخره»، مقصورعلیه «الله» و قصر حقیقی صفت بر موصوف میباشد.
در این آیه، از اسلوب ضمیر فصل برای آرایة قصر استفاده شدهاست و نوع قصر ادعایی و اضافی است و از نظر طرفین قصر، نوع قصر، صفت بر موصوف میباشد و احیاء و اماتت را فقط به خداوند منحصر نموده است.
در این آیه، از روش تقدیم ما حقه التأخیر برای افادة حصر استفاده شدهاست و نوع قصر، حقیقی و از نظر طرفین قصر (مقصور و مقصورعلیه)، قصر صفت بر موصوف میباشد.
در این آیه، روش قصر، تقدیم ماحقه التأخیر است و مراد از «هذا الحدیث»، قرآن کریم، و قصر موصوف بر صفت میباشد.
در این آیه، از اسلوب ضمیر فصل برای آرایة قصر استفاده شدهاست و نوع قصر، ادعایی و اضافی است و از نظر طرفین قصر، نوع قصر صفت بر موصوف میباشد و احیاء و امانت را فقط به خداوند منحصر نمودهاست.
در این آیة کریمه، از اسلوب ضمیر فصل برای افادة تأکید استفاده شدهاست و قصر موصوف بر صفت میباشد.
در این آیه، نیز اسلوب ضمیر فصل به کار گرفته شدهاست و از نظر طرفین قصر، قصر موصوف بر صفت میباشد و افادة حصر میکند.