خلاصة:
خزش و گسترش اراضی شهری بر عرصههای روستایی، از پیامدهای افزایش جمعیت شهرها بهشمار میآید. الحاق روستا به شهر یکی از نتایج خزش شهری است که آثار اجتماعی، اقتصادی و کالبدی گوناگون مطلوب یا نامطلوب را بر عرصههای روستایی ادغامشده در شهر برجای میگذارد. شهر شیراز از جمله کلانشهرهای کشور است که در سالهای اخیر، از نظر فیزیکی گسترش یافته است. توجه به جوانب مختلف خزش شهری و الحاق روستا به شهر میتواند در ترسیم چشمانداز دقیقتری از توسعة فیزیکی آتی شهر مؤثر واقع شود؛ از اینرو در پژوهش حاضر به بررسی خزش شهری و آثار و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و محیط زیستی-کالبدی الحاق سکونتگاههای روستایی به کلانشهر شیراز از دیدگاه ساکنان پرداخته شد و جمعآوری دادههای مورد نیاز پژوهش، با مطالعات کتابخانهای و پرسشنامه صورت گرفت. جامعة آماری پژوهش، سرپرستان خانوار ساکن در 12 روستای الحاقشده به شهر شیراز هستند و حجم نمونه براساس روش کوکران، 315 نفر است. تحلیل دادهها با استفاده از آزمونهای آماری کایدو، ویلکاکسون، فریدمن و ضریب همبستگی پیرسون، اسپیرمن و فیکرامر صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان میدهد که از دیدگاه پاسخگویان، آثار منفی الحاق روستاهای مورد مطالعه به شهر شیراز در ابعاد اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی، بهطور نسبی بیش از آثار مثبت آن است. همچنین، تفاوت معناداری میان این آثار در قالب سه بُعد مذکور مشاهده شد. در میان متغیرهای فردی شامل جنس، سن، شغل، تحصیلات و مدت سکونت در روستا، رابطة رضایتمندی با همة متغیرها بهجز متغیر جنس، معنادار است.
ملخص الجهاز:
با توجه به الحاق روستاها به شهر، روستاهایی که طی سالیان درازی با حفظ روابط و پیوندهای متقابل در جوار شهرها به حیات خود ادامه دادند، امروزه به محله هایی از شهر تبدیل شده اند، اما این سکونتگاه ها به دلیل نداشتن هم بستگی اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی -کالبدی با شهر، در عین هم بستگی فیزیکی ، محیط زیست متفاوتی را برای ساکنان به وجود میآورند و کیفیت محیط شهری متفاوتی دارند.
با توجه به اهمیت این موضوع ، در پژوهش حاضر خزش شهری و آثار و پیامدهای الحاق تعدادی از سکونتگاه های روستایی به کلان شهر شیراز بررسی شده است ؛ از این رو سه پرسش اصلی به شرح زیر مطرح میشود: ١.
موقعیت روستاهای الحاقی موردمطالعه منبع نقشۀپایه :شهرداری شیراز (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع :نگارندگان آثار و پیامدهای اقتصادی الحاق روستاهای مورد مطالعه به شهر شیراز، در قالب یازده نماگر با استفاده از آزمون ناپارمتری کای دو بررسی ، و نتایج آن در جدول ٤ ارائه شده است .
به همین ترتیب ، به منظور بررسی آثار مختلف ادغام سکونتگاه های روستایی در شهر شیراز، ٤٣ مؤلفه در ابعاد اقتصادی ، اجتماعی -فرهنگی ، و محیط زیستی -کالبدی با استفاده از پرسشنامه مطالعه شد.
درمجموع ، براساس نتایج این پژوهش ، از دیدگاه پاسخگویان آثار منفی الحاق روستاهای مورد مطالعه به شهر شیراز در ابعاد اقتصادی و اجتماعی -فرهنگی به طور نسبی بیشتر از آثار مثبت آن است .