خلاصة:
تاریخ بیهق اثری منحصربه فرد در تاریخ محلی ایران است که پژوهشهای متعددی در معرفی و تصحیح آن نوشته شده است. با وجود این، تا به امروز موضوع وجود منقولاتی از تاریخ بیهق در منابع سدههای بعد و نبود این مطالب در نسخ برجای مانده از این کتاب، مورد پژوهش قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با استخراج منقولات صریح منابع از تاریخ بیهق، به صورت مستدل ملخص بودن این کتاب، میزان و موضوعات تلخیص شده و زمان تقریبی تلخیص را آشکار کرده است. افزون بر این، این پژوهش تحلیلی جدید از زمان نگارش این تالیف نیز ارائه می کند. این مقاله با هدف ارائه تصویری اجمالی از ماهیت هرمنوتیک و زبان دین به بررسی دیدگاه گادامر و هابرماس در باب این دو مبحث میپردازد.
ملخص الجهاز:
تــاريخ بيهــق و امتيــازات و کاســتي آن در مقايســه بــا ديگــر تــواريخ محلــي ايــران در مقالــه Local" Historiography in Early Medieval Iran and the Tarikh-i Bayhaq" (Pourshariati, 133- (١٦٤؛ ويژگيها و اشعار عربي اين کتاب در نوشته اي تحت عنـوان" پژوهشـي در اشـعار عربـي مقدمـه و خاتمه تاريخ بيهق "(ساکت ، ص۱۲۵-۱۵۶؛)؛ منابع و مآخذ نويسنده ايـن اثـر در مقالـه " تـأملي در منـابع اطلاعات و مفهوم منبع در آثار تاريخي مسلمانان، مطالعه موردي: تـاريخ بيهـق " (دانشـيار و بيـات، ۸۳- ۱۰۰)؛ بررسي و رفع برخي از اشکالات و ابهامات موجود در متن کنوني تـاريخ بيهـق در مقالـه اي تحـت عنوان " ملاحظاتي در باب تصحيحات تاريخ بيهق " (دانشيار و کاظم بيکي، ۲۱-۳۵)؛ انديشه تاريخي علي بن زيد بيهقي، در نوشته اي تحت عنوان" ابن فندق و تاريخ شناسي" (حضـرتي، ۳۵-۵۶)؛ «بررسـي کيفـي بينش و نگرش» علي بن زيد بيهقي با تأ کيد بر ماهيت فرهنگي و اجتمـاعي تـاريخ بيهـق در مقالـه "جايگاه بيهق در تاريخ نگاري محلي، با تأ کيد بر رهيافت فرهنگي اجتماعي ابن فندق" (رضوي، ۱ ۱۴).
افزون بر شاهد فوق، قرائني ديگر نيز در تاريخ بيهق يافت ميشود که مؤيـد ملخـص بـودن آن اسـت ، ازجمله : مؤلف مکرر از علما يا شاعراني نه چندان مطرح اين منطقه ياد کرده است ، ليکن در نسـخ کنـوني اثر او هيچ اطلاعي از برخي از عالمان مطرح بيهق که بر مذهب شيعه بودهاند، وجود ندارد.