خلاصة:
هدف از این مقاله شناسایی شرح وظایف مدیران گروههای آموزشی در دانشگاههای دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات کشور ایران است تا بر مبنای آن، الگویی برای ارزشیابی از عملکرد مدیرگروه آموزشی ارائه شود. روش پژوهش ترکیبی با طرح اکتشافی است که طی دو مرحله کیفی و کمی با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شد. با انجام مطالعات کتابخانهای و بررسی اسناد و مدارک موجود شرح وظایف مدیرگروه آموزشی به کمک نرمافزار تحلیل دادههای کیفی مکس کیو.دی.ای[1] استخراج شد. بدین منظور کار تحلیل محتوا طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت و تعداد 1297 کد باز استخراج شده و پس از آن در قالب 26 مولفه (کدهای محوری) و 6 مقولههای اصلی( کدهای اختیاری) دستهبندی شد. همچنین 17 مصاحبه با متخصصان و صاحبنظران حوزه آموزش عالی انجام شد. انتخاب نمونهها بر اساس روش نمونهگیری هدفمند بود. با پیادهسازی و تحلیل و کدگذاری متن مصاحبهها، تعداد 1503 کد استخراج و در قالب 31 مولفه و7 مقوله اصلی دستهبندی شدند. مقایسه دو الگوی شرح وظایف حاصل از تحلیل مبانی نظری و مصاحبههای پژوهش منجر به الگوی نهایی شرح وظایف مدیرگروه آموزشی شد که دارای 7 مقولهی اصلی و 42 مولفه بود. مقولههای اصلی شرح وظایف مدیرگروه آموزشی عبارتند از رهبری گروه، کسب شایستگیها و مهارتها، تعاملات، مربیگری، مدیریت اجرایی، ایجاد تغییر و تنوع و ارتقای کیفیت. به منظور برازش الگوی مذکور، برای اجرای مطالعهای جنبی، تعداد 40 مدیرگروه از دانشگاههای دولتی انتخاب شدند. برازش الگو طی سه مرحله و محاسبه آمارههای مورد نیاز، منجر به حذف 7 گویه و تایید مدل نهایی با 113 گویه شد. این ابزار میتواند در بازبینی شرح وظایف مدیرگروه آموزشی در آیین نامه مدیریت دانشگاهها و نیز سنجش وضع موجود و خودارزشیابی عملکرد توسط سایر مدیران گروهها مورد استفاده قرار گیرد.
ملخص الجهاز:
" مدیرگروه به دلیل جایگاه ویژه ی خود و ارتباط با سایر مدیران گروه ها، رئیس دانشکده و حتی رئیس دانشگاه ، به مستنداتی دسترسی دارد که در آن ها اهداف ، سیاست ها، قوانین و دستورالعمل های لازم برای حرکت در مسیر هدف کلی دانشگاه ترسیم شده است " (Department chair handbook, Pomona University, 2014, p6) مدیریت افراد، تکالیف و امور بخش عمده ای از وقت مدیرگروه را به خود اختصاص میدهد و جزء مهارت های بسیار اثرگذار است .
بر این اساس ، مهم ترین وظایف مدیر گروه آموزشی از نظر نمونه های شرکت کننده در پژوهش با امتیاز ٧٦ عبارتند از: تسهیل گری در تمام امور گروه ، ایفای نقش مربی در تربیت دانشجویان و حل مشکلات آن ها، تعامل با رئیس دانشکده در رابطه با ماموریت و چشم انداز گروه ، حفظ ارتباط با دانشجویان ، جلوگیری از بروز تعارض بین اعضاء و دانشجویان با اعمال سیاست واحد درگروه ، رعایت اصول اخلاق حرفه ای و ترویج آن در انجام کلیه امور گروه ، حفظ و مدیریت گروه به عنوان بنیادیترین نهاد سازنده دانشگاه ، شنونده ای خوب برای همه اعضای گروه و دانشجویان .
پرسشنامه ارزشیابی عملکرد مدیرگروه در مرکز ارزیابی کیفیت دانشگاه تهران نیز به مقوله تدوین هدف ، توسعه کمی و کیفی اعضای هیات علمی، برنامه ریزی، ارزیابی سالانه از گروه ، اجرای طرح های پژوهشی برای تامین منابع مالی گروه ، استفاده بهینه از فضای آموزشی و توسعه رشته ها و توسعه منابع کالبدی گروه پرداخته شده و مقوله ی رهبری گروه ، ، ایجاد تغییر و تنوع مشاهده نمی شود..