شفابخشی در منظر سازی باغ‌های دوره قاجار مقالة

مروری بر مطالعات محققان در خصوص تاثیر متقابل انسان و محیط نشان میدهد که دگرگونی محیط نه تنها به سوی تعادل و بازیابی روان انسان پیش نمی رود بلکه هرلحظه بر این بحران دامن می زند. بررسی پژوهش ها به تاثیر منظر طبیعی بر سلامت فرد و بهداشت روحی و جسمی او تاکید دارد، از آنجا که منظر شفابخش فضایی با قابلیت کاهش تنش و بازگشت به سلامت روحی و جسمی برای فرد فراهم می کند، هدف از این تحقیق شناسایی میزان شفابخشی منظر باغ ایرانی در دوره قاجار بر سلامت فرد است. چرا که باغ سازی ایرانی با نزدیک کردن انسان به طبیعت زمینه ای برای رهایی از فشار روانی فراساحل های روزمره را فراهم می کند. نقش اصلی شفابخشی منظر فراهم کردن محیطی طبیعی و سالم جهت تاثیرگذاری بر رفع مشکلات جسمی،آرامش فردی از شرایط ناگوار، و افزایش میزان سرزندگی فرد و به طور کلی ارتقا و تسریع فرآیند بهبود و سلامت فرد است و باغ سازی دوره قاجار، که خود زمینه ساز پارک سازی امروز است می تواند فرصتی برای بازتاب مولفه های موثر بر سلامت شهروندی در منظر شهری معاصر فراهم نماید. روش تحقیق شامل مطالعه و بررسی کتابخانه ای، مشاهده، و ثبت اطلاعات پژوهش در رابطه با جامعه آماری و آزمودن آ نها به کمک پرسشنامه است. ترجیحات بازدیدکننده سه نمونه باغ از باغ های دوره قاجار با استفاده از پرسشنامه ای در زمینه میزان تاثیر چهار عنصر تشکیل دهنده باغ (گیاه، آب، عناصر مصنوع، شکل زمین) در بهبود سلامت فرد در چهار معیار (شفای احساسی، فیزیولوژیکی، شناختی، رفتاری) مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج حاصل از طریق نرم افزار access مورد تحلیل قرار می گیرد. تحلیل و تلفیق معیار های موثر بر سلامت با عناصر تشکیل دهنده باغ نشان می دهد که ارتباط تنگاتنگی بین منظر و سلامت فرد وجود دارد و در مقایسه با محیط مصنوع تمایل بیشتر فرد به باز گشت به محیط طبیعی را موجب می سازد با توجه به اینکه در ترجیحات انتخاب مناظر سه نمونه باغ، تفاوتی چشمگیری وجود ندارد طبق آزمایش تجربی پژوهش، هر یک از این باغ ها را می توان منظر شفابخش قلم داد کرد.

A review of the studies conducted by researchers on the mutual effect of human being and environment shows that not only the environmental changes does not lead human being into mental equilibrium and recovery¡ but also they foment this crisis over and over. This survey emphasizes on the effects of a natural landscape on human physical and mental health. Considering that the landscape is a healing element which reduces the tension and helps to return the human physical and mental health¡ the aim of this survey is to identify the effects healing level of Iranian garden at the Qajar dynasty on human health. Iranian garden art moves the human closer to the nature and prepares the ground for him to get rid of daily stress and pressure. The principal of healing role of a landscape is to create a natural and healthy environment which helps people to overcome their physical difficulties¡ calms down in bad conditions¡ increases their cheerfulness¡ and generally accelerates their health and soundness. Qajarian garden art¡ which is the touchstone for todays park designing ¡ can be opportunity to reflect effective components of on citizens’ health in a contemporary urban landscaping. Our methodology has included librarian study and survey¡ observation¡ and registration of data related to the statistical population and their testing by questionnaires. Preferences of the visitors of three Qajarian gardens were gathered by a questionnaire concerning to the effects of four garden components (plant¡ water¡ artificial elements¡ and landform) on human health. The questionnaires were analyzed using Access software in four criteria of feeling¡ physiology¡ cognition¡ and behavior healing. Analysis of the criteria demonstrates that there is a close relationship between landscape and human heath¡ in a way that the human being is more inclined to return to the natural than artificial environment. While there were not many different preferences between the three types of garden¡ each of these gardens can be considered as a healing landscape¡ according to experimental results of the survey. In describing the specification of the healing and medical landscapes¡ the recognition of the medical and healing features was evaluated by an empirical experiment. Due to lack of studies and researches for the empirical evidences to recognition of the healing values¡ in the present study we try to evaluate and study 4 criteria of Haan Theory to measure effective factors of the Garden on Human Health. Han in his theory has categorized the criteria in one level¡ but the finding of present study reveal that the criteria affecting the health of the visitors are emotional¡ behavioral¡ cognitive and physiologic¡ respectively. Because the features of the emotional criteria are tangible (Happy - Depressed¡ Energetic Tired¡ good tempered – bad tempered¡ self-confident –hesitant and uncertain¡ Calm- anxious) so they will be placed at first priority and in the next step the behavioral criterion which represents the tendency of a person in relation to the environment will be placed. The cognitive criterion which results in absorbing the visitors will be placed in the third position and finally the effects on the physiologic treatment and healing will be possible. Therefore it seems that among the constituent factors of Garden¡ the plant has the most powerful effects on the people health and will be the most obvious on the emotional criterion. Moving water in the Garden¡ results in a beautiful sound will induce the freshness feeling in the mind and soul of people. Only water can have these significant effects on treatment and healing of the people¡ which leads to more tendencies of visitors to stay in Garden. The synthetic elements which result in the spatial diversity in Iranian Garden¡ despite creating a calm environment¡ can provide a social environment and also an opportunity for the visitors to have new experiences; therefore¡ the most effective one among the emotional healing criteria is this factor. The discipline resulted from Garden Paths is the main feature of the visual leading for the visitors¡ increases the mental safety for the visitors; and this safety will be represented in positive response of people to their emotional criteria. As it was mentioned¡ the constituent factors of Qajar Garden result in forming a social environment in the Garden. They also have positive effects on the human health. In order to make the finding of the present study more applicable in designing the parks and Civil Landscapes¡ the extent effects of landscape factors related to the treatment and healing criteria are presented at the end of this study.

ترجيحات بازديدکننده سه نمونه باغ از باغ هاي دوره قاجار با استفاده از پرسشنامه اي در زمينه ميزان تأثير چهار عنصر تشکيل دهنده باغ ( گياه ، آب ، عناصر مصنوع ، شکل زمين ) در بهبود سلامت فرد در چهار معيار (شفاي احساسي، فيزيولوژيکي، شناختي، رفتاري ) مورد ارزيابي قرار گرفته و نتايج حاصل از طريق نرم افزار access مورد تحليل قرار ميگيرد. ١. شفا و شفابخشي Heal از يک کلمه آنگلوساکسوني Healen نشات مي گيرد، به فرآيندي که در آن همه چيز رو به سلامتي ذهن و جسم است اشاره دارد، شفا بخشي خاصيتي است که ضرورتا به معالجه از يک بيماري اشاره ندارد بلکه به عنوان يک نوع پيشرفت در روند کلي بهبود اطلاق ميشود که روح و جسم را با هم در نظر ميگيرد و با شروع قرن ٢١ به مفاهيم قابل درک و پراهميت تبديل گرديده است در حالي که اهميت محيط طبيعي و طبيعت بر سلامت بشر امري تاريخي و پر سابقه است ايده شفابخشي طبيعت و اعتقاد به تأثير گياه ، آب و ساير عناصر طبيعي در کاهش فشار هاي رواني را ميتوان به فرهنگ آسيايي، يوناني و رومي نسبت داد که اولين بار در مراکز درماني مثل آسايشگاه ها و بيمارستان ها نمود يافت ، وندربرگ معتقد است سلامتي و شفايابي به مفهوم واکنش هاي مثبت رواني، روحي و جسمي و کاهش رفتار هاي ناهنجار است و محيطي آرامبخش را فراهم ميکند تا احساس تسکين خاطر را به کاربران آن محيط القا کند )Van den ١٢٠٤ . در اين پژوهش با توجه به مطالعات انجام شده در منشور فلورانس ١٤ شاخصه هاي تشکيل دهنده باغ ايراني را به دو دسته عناصر طبيعي (گياه ،آب ، شکل زمين ) و عناصر مصنوع (بناي اصلي، سردر، ديوار وتجهيزات باغ ) طبقه بندي کرده و در نهايت ضمن شناخت و توصيف اين پارامترها به ارزيابي ميزان تأثير آنها بر سلامت فرد در دو گونه باغ هاي درون شهري و برون شهري دوره قاجار ميپردازد. Tehran:Journal of Environmental Sciences and Technology. Journal of Environmental Psychology.