خلاصة:
تبعید در لغت به معنای دور کردن، راندن (از شهر و جائی) و نفی بلد میباشد .تبعید در اصطلاح یعنی
بیرون راندن کسی از شهر یا آبادی معین به نقطة دیگر از کشور است که غالبا به صورت اقامت اجباری در
نقطة معین یا ممنوعیت از اقامت در محل معین اعمال میگردد. کیفر تبعید یکی از مجازاتهایی پذیرفته
شده در شرع مقدس اسلام است. شارع مقدس در مورد جرایم خاص اعمال این کیفر را بر علیه مرتکب آن
جرایم واجب دانسته است. دین مقدس اسلام برای هر کدام از جرائمی که در سطح جامعه صورت
میگیرد، کیفرهای خاصی را در نظر گرفته است. اصولا یکی از مباحث مهم فقهی که فقهاء و حقوقدانان
در کتابهای خود به کرات به آن پرداخته اند بحث حدود و تعزیرات است. هدف شارع مقدس از وضع
این مجازاتها در درجه اول این است که تا آنجا که ممکن است جلوی ارتکاب جرائم را بگیرد، به
عبارت دیگر هدف اصلی شارع مقدس از وضع مجازاتها برای جرایم، جنبه بازدارندگی آن است یعنی
افراد جامعه بدانند که در صورت ارتکاب جرم، مجازات سنگینی را تحمل خواهند نمود لذا فکر تحمل
کردن چنین مجازاتی آنها را از ارتکاب جرم باز میدارد. لذا ما در این مقاله بر آن بوده ایم که این کیفر را
با توجه به قوانین کیفری به طور کامل بررسی و همچنین به چگونگی اعمال این کیفر در رویه قضایی
بپردازیم.
ملخص الجهاز:
تبعيد در اصطلاح همان طور که پيش تر عنوان شد علماء در معناي اصطلاحي تبعيد اجماع نظري ندارند، در اين قسمت به برخي از معاني اصطلاحي ارائه شده در مورد تبعيد ميپردازيم : تبعيد در اصطلاح يعني بيرون راندن کسي از شهر يا آبادي معين به نقطۀ ديگر از کشور است که غالبا به صورت اقامت اجباري در نقطۀ معين يا ممنوعيت از اقامت در محل معين اعمال ميگردد (الانصاري، ١٤٠٥ ق ، ص ١٥٣) امام شافعي ميگويد تبعيد يعني دور کردن مجرم به اندازه اي که دسترسي به او امکان پذير باشد.
مجازات تبعيد از نوع اقدامات تاميني و تربيتي ميباشد (همان ، ص ١٣) در انتقاد از اين نظر بايستي گفت که در ماده ٢٣، تبعيد به عنوان مجازاتي تکميلي است نه اقدامي تاميني، مگر اينکه براي جلوگيري از تکرار جرم و درباره مجرمان خطرناک اعمال شود.
طبق اين ماده ، مجرمان خطرناک کساني هستند که سوابق و خصوصيات روحي و اخلاقي آنان و جرم ارتکابي و کيفيت ارتکاب ، آنان را در مظان ارتکاب جرم در آينده قرار دهد، اعم از اينکه قانونا مسؤل يا غير مسؤل باشند و صدور حکم اقدام تاميني از طرف دادگاه وقتي جايز است که کسي که مرتکب جرم گرديده باشد، ويژگيهايي که براي اقدامات تاميني و تربيتي بر شمرده اند عبارتند از: فقدان صبغه اخلاقي به اين معنا که اقدام تاميني بر خلاف مجازات نتيجه تقصير و خطا نيست و هيچ تناسبي با قصد خطا کارانه مرتکب ندارد و هدف سزادهي را دنبال نمي کند، نامعين بودن مدت ، جلوگيري از تحقير بزهکار و تجديد نظرپذيري است .