خلاصة:
این مقاله به مرور چاپ دوم کتاب الفهرست نوشته ابن ندیم تصحیح فواد ایمن سید می پردازد که به سال 2014/1435 توسط دارالفرقان لندن چاپ شده است. نگارنده مطالب مرتبط با چند نکته، از جمله: موسی بن عیسی کسروی، محمد بن عمران مرزبانی و کتاب المستنیر او، ادیان هند، آورده است. همچنین چند مورد افتادگی ، تصحیف و تصحیح احتمالی، و نکات نیازمند توضیح در متن کتاب را تذکر می دهد.
ملخص الجهاز:
». در حقیقت ابن ندیم در تکمیل اطلاع خود درباره کتاب خدای نامه یا سیرة الفرس به دیگر مترجمان متن های مشهور به خدای نامه که می دانیم تحریر های مختلفی داشته اشاره کرده و مطلب نقل شده خود را بر اساس گفته های حمزه اصفهانی در آغاز کتاب تاریخ سنی ملوک الأرض والأنبیاء آورده است.
». اما مطلب مهمتر و شاهد صریحتر آن است که برخی مطالب نقل شده توسط ابن مرزبان از کتاب الحنین الی الاوطان که او به صراحت از تألیف کسروی دانسته، مطالبی است که در رساله منسوب به جاحظ نیز آمده است.
17 عبارت های ناتمام در کتاب الفهرست از نکاتی که ایمن فؤاد سید در تصحیح خود مورد توجه قرار داده، مکان های خالی در شرح حال افراد است که ابن ندیم قصد تکمیل آنها را داشته اما در نسخه نهایی فرصت آن را نیافته، اما کاتب نسخه شهید علی پاشا – چستربیتی موارد مورد بحث را به همان شکل که در نسخه اساس کتابت خود دیده، آورده و مکان هایی خالی را در نسخه کتابت کرده توسط خود مشخص کرده است.
خوشبختانه درباره فرد مورد اشاره یعنی یوشع بخت که مطران و اسقفی در فارس بوده، اطلاعاتی در دست می باشد؛ ابن ندیم خود در آغاز کتابش (ج ١، بخش اول، ص ٥٨) اشاره ای به یوشع بخت کرده و وعده داده که در جایی دیگر از او سخن خواهد گفت، اما متاسفانه در موضع وعده داده شده، از افرادی که قول نقل مطالبی در خصوص آنها کرده، تنها در خصوص یک تن مطالبی آورده است.