خلاصة:
این مقاله، با توجه به چالشهای سیاسی-امنیتی اتحادیة عربی در قبال بهار عربی (بیداری اسلامی)، به رفتار متفاوت و بعضا متناقض این اتحادیه می پردازد. سوال اصلی این است که چرا اتحادیة عرب نمی تواند در قبال تحولات بهار عربی، موضع مشخص و واحدی اتخاذ کند و چرا مواضع دوگانهای می گیرد که از یک سو، در قبال تحولات برخی از کشورها (سوریه و لیبی) تاییدی است و از سوی دیگر، در قبال تحولات برخی دیگر کشورها (بحرین و یمن) مخالفت جویانه؟
به عنوان فرضیه، به نظر می رسد چالشهای پیش روی اتحادیه، مانع از اتخاذ موضعی واحد در قبال تحولات بهار عربی می شود. این چالشها شامل این موارد هستند: منافع ملی و امنیتی متفاوت اعضا، تفاوت سطح و شرایط اقتصادی اعضا، ضعف تحقق عملی اصول حقوق بشر در کشورهای عضو و در نتیجه، عدم حساسیت کشورها به مسائل نقض حقوق بشر، کاهش قدرت قطبهای سنتی و تغییر موازنه به نفع عربستان سعودی و کشورهای نفت خیز خلیج فارس در اتحادیه. تکیه اصلی اسناد این پژوهش، بر اسناد اتحادیه و کتب و نوشتههای محققان عربی است.
ملخص الجهاز:
مواضع اتحاديۀ عربي در قبال بهار عربي ؛ متعارض و دوگانه مجيدبزرگمهري تاريخ دريافت :١٣٩٥/٤/٢١ توحيدصحرايي تاريخ تأييد:١٣٩٥/٩/١٥ چکيده اين مقاله ،باتوجه به چالش هاي سياسي -امنيتي اتحاديۀعربي درقبال بهارعربي (بيداري اسلامي )،به رفتارمتفاوت وبعضامتناقض اين اتحاديه ميپردازد.
سؤال اصلي اين است که چرااتحاديۀعرب نميتوانددرقبال تحولات بهار عربي ،موضع مشخص وواحدي اتخاذکندوچرامواضع دوگانه اي ميگيرد که ازيک سو،درقبال تحولات برخي ازکشورها(سوريه وليبي )تأييدي است وازسوي ديگر،درقبال تحولات برخي ديگرکشورها(بحرين ويمن ) مخالفت جويانه ؟ به عنوان فرضيه ،به نظرميرسدچالش هاي پيش روي اتحاديه ،مانع ازاتخاذ موضعي واحددرقبال تحولات بهارعربي ميشود.
عوامل خيزش بهارعربي ،ازمنظرمراح سعوداين سه عامل بود:١)ديکتاتوري سياسي وتأثيرش برتوزيع نامتناسب ثروت عمومي ؛٢)وضعيت خاص رسانه ها، به ويژه رسانه هاي مجازي وآزادياي که محيط اين رسانه هاکسب کرده بودند و٣)پيدايش مفهوم اسلام سياسي به عنوان يک گزينۀنجات بخش ملل مسلمان .
به دنبال آن ،دبيرکل اتحاديۀعرب نيزبه درخواست مصر،از ديگراعضاي اين سازمان خواست تاجنبش اخوان المسلمين رادرذيل توافق نامۀ مبارزه بااقدامات تروريستي (١٩٩٨)قراردهندوهرکشوري که اين توافق نامه راامضاکرده است ،اين حکم درآن کشورجاري شود(نون بوست ،٢٠١٤).
مرحلۀنخست :محکوميت وانتقادشديد مرحلۀدوم :ايجادکميته هاي خاص درقبال بحران مرحلۀسوم :تشديدمجازات عليه نظام مرحلۀچهارم :اعزام هيئت هاي نظارتي مرحلۀپنجم :بين المللي کردن بحران (عمار،٢٠١٢:٣) مرحلۀ نخست : محکوميت و انتقاد شديد دراين دورة زماني ،تمرکزاصلي اتحاديۀعرب براين بودکه ثبات و امنيت سوريه پايۀاساسي درامنيت کشورهاي عربي وکل خاورميانه است وازگروه هاي درگيرميخواست تاازسناريوهايي که به جنگ طايفه اي و هرج ومرج ميانجامد،اجتناب کنندتازمينۀمداخلۀنيروهاي خارجي مهيانشود.