خلاصة:
رابطة طبقة دهقان و دولت در ایران، وضعیت خاصی داشته اسـت . ایـن رابطـه پـس از انقلاب اسلامی شکل خاصی بـه خـود گرفـت ؛ بـدین سـان کـه بایـد آنرا بـر اسـاس ویژگی های خاص جامعة ایران و با توجه به منحصر به فـرد بـودن آن نگریـست . ایـن پژوهش با الهامگیری از برخی چارچوبهای نظری ، با غور و بررسی عمیق در جامعـة ایران، و با استخراج الگوی نظری خاص، تلاش می کند به مسالة چگونگی ایـن رابطـه پاسخی درخور ارائه دهد. لذا فرض مهم این است که بر رابطة دهقانان و دولـت پـس از انقلاب، کنش هـایی ماننـد احـساس هویـت و در عـین حـال سراسـیمگی دهقانـان (١٣٦٠-١٣٥٧)، بــسیج سیاســی در خــدمت جنــگ و دولــت (١٣٦٠-١٣٦٨) و نهایتــا برآمدن یک قشر متوسط از درون آن (١٣٦٨-١٣٨٠، یعنی در طول برنامـة توسـعة اول، دوم و سوم) حاکم بوده است . ایـن فرضـیه بـا روش کتـابخانـه ای، اسـنادی و انجـام مصاحبه در قالب سه بخش مباحث نظری، طبقة دهقان در جامعة ایران و طبقـة دهقـان در جمهوری اسلامی ایران، مورد آزمون قرار می گیـرد. یافتـه هـای ایـن تحقیـق نـشان می دهد که با ظهور تدریجی دهقانان متوسط ، آنها برای نخستین بار در تاریخ ایران در * استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز (e.abbassi.ir@gmail.com). حال تبدیل شدن از یک طبقة در خود به طبقه ای برای خود هستند. دهقانان بـه تـدریج در حال سازماندهی در قالب تشکل های معطوف به منافع خود هستند، و به چانـه زنـی با دولت می پردازند.
ملخص الجهاز:
درحـالي که فارغ از اين نگاه تقليل گرايانه ، رابطة دولت و طبقـات اجتمـاعي در ايـران، وضـعيت خاصي داشته ، و به ويژه اين رابطه پس از انقلاب اسلامي ، شکل خاصي به خـود گرفتـه است ؛ بدين سان که آنرا بايد بر اساس ويژگي هاي خاص جامعة ايـران و بـا توجـه بـه منحصر به فرد بودن آن نگريست .
هر چند از آغاز ايـن انقـلاب، اوضـاع دهقانـان يـا «مـسأله ارضي و دهقاني »، توجه گروههاي مختلف را به خود جلب کرد، و حتي در متمم قانون اساسي بر اين موضوع تأکيد شد، اما چون دهقانان تنها طبقة بزرگ اجتماعي بودنـد کـه هيچ سهمي در مجلس شوراي ملي نداشتند و مالکان و زمين داران عمده به جـاي آنهـا تصميم مي گرفتند، تغيير چنداني در اوضاع اجتماعي آنـان بـه وجـود نيامـد.
الف ) رابطة طبقة دهقان و دولت از سال ١٣٥٧ تا ١٣٦٠ ١- احساس هويت و در عين حال سراسيمگي ناشي از فروپاشي نظم پيشين در اين مقطع ، نوع حرکت ها و شورشهاي دهقاني ، متأثر از سـاختار جديـدي بـود کـه انقلاب براي دهقانان مانند ساير طبقات ايجاد کرد و به آنها فرصت بيان خواسـته هـا و بسيج شدن را مي داد.
طي اين پژوهش نشان داده شد که دهقانان بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ، سه نقش متفاوت را در صحنة سياسي و اجتماعي ايران ايفا کردنـد، و بـر ايـن اساس، طي سه دوره، رابطة خود با دولت را تنظيم نمودند.