خلاصة:
خانواده متعارف ایرانی ـ که دارای ویژگی هایی هم چون الگوی همسرگزینی مبتنی بر محوریت و موافقت والدین، عمومیت ازدواج و پایین بودن نسبی سن ازدواج، ممنوعیت روابط جنسی خارج از ازدواج، اهمیت فرزندآوری، حضور هر دو والد در خانواده و نگرش های جنسیتی سنتی است ـ امروزه به دلیل تغییرات ساختاری ناشی از نوسازی ـ هم چون صنعتی شدن، گسترش شهرنشینی، مهاجرت و فراگیر شدن تحصیلات ـ و هم چنین گسترش ارزش های مدرن ـ هم چون فردگرایی، استقلال و خودمختاری افراد ـ دگرگونی های مهمی را تجربه می کند.
در این مقاله تلاش شد براساس تحلیل ثانویه داده های ملی موجود در خصوص نگرش های مرتبط با خانواده، گمانه هایی را در ارتباط با تحولات و دگرگونی های پیش روی خانواده متعارف ایرانی مطرح کرد. براساس یافته های این مطالعه، از جمله مهم ترین دگرگونی های احتمالی در این زمینه می توان به مواردی هم چون تغییر الگوی همسرگزینی و روابط بین دو جنس، تاخیر در ازدواج یا تجرد قطعی، شکل گیری الگوهای جدید خانواده و تضادهای جنسیتی اشاره کرد.
ملخص الجهاز:
دگرگوني در الگوي متعارف خانواده ايراني (تحليل ثانويه دادههاي ملي ) Change in Conventional Pattern of Iranian Family (Secondary Analysis of National Data) دکتر علي جنادله .
براساس يافته هاي اين مطالعه ، از جمله مهم ترين دگرگوني هاي احتمالي در اين زمينه مي توان به مواردي هم چون تغيير الگوي همسرگزيني و روابط بين دو جنس ، تأخير در ازدواج يا تجرد قطعي ، شکل گيري الگوهاي جديد خانواده و تضادهاي جنسيتي اشاره کرد.
تورن (٢٠٠٣)، در اين خصوص خانواده را هم چون «کوره تغيير» تلقي کرده است ، چرا که بسياري از تحولات نظام اجتماعي بزرگتر ريشه در خانواده داشته و تغييرات خانواده با يکي از مهم ترين مؤلفه هاي هر نظام اجتماعي يعني يکپارچگي دگرگوني در الگوي متعارف خانواده ايراني (تحليل ثانويه دادههاي ملي )/٢٧٩/۲۷۹ اجتماعي ارتباطي تنگاتنگ دارد (ارياگادا، ٢٠٠٢؛ اسکات، ٢٠٠٦).
درباره تعريف نسل و ملاک گروهبندي نسل ها، هم در ادبيات جهاني (هيوز، ١٩٥٨؛ شارون، ١٩٩٨؛ بالس ، ١٩٩٣) و هم در ادبيات داخلي (آزاد ارمکي و غفاري، ١٣٨٣؛ معيدفر، ١٣٨٣؛ يوسفي ، ١٣٨٣)، ديدگاههاي متفاوتي ارائه شده است .
جدول ١: ضرورت ازدواج از نگاه گروههاي سني مختلف (به تصویر صفحه مراجعه شود) از تأمل در نتايج فوق مي توان به اين نتيجه رسيد که هرچند اهميت خانواده و ضرورت ازدواج در بين افراد هم چنان از ميزان بالايي برخوردار است اما شواهدي مبني بر کاهش اهميت و ضرورت ازدواج نيز وجود دارد.