خلاصة:
تغییر کاربری اراضی و تاثیر پدیدهی تغییر اقلیم بر فرآیندهای هیدرولوژیکی و رواناب سطحی حوضهی آبخیز میتواند به مدیریت چالشهای منابع آب و برنامهریزی صحیح و مدیریت حوضههای آبخیز کمک نماید. در این تحقیق به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و تغییر اقلیم بر رواناب، مدل SWAT مورد استفاده قرار گرفت. برای پیشبینی کاربری اراضی حوضهی گرین از تصاویر ماهواره لندست سالهای 1986، 2000، 2014، مدل مارکوف وCA مارکوف استفاده و نقشهی کاربری اراضی سال 2042 پیشبینی شد. ریز مقیاس نمایی دادههای بارش و دما نیز توسط مدل SDSM انجام شد و خروجیهای مدل HADCM3 جهت پیشبینی اقلیم آتی حوضهی گرین استفاده گردید. با توجه به ضریب نش ساتکلیف و ضریب تعیین به دست آمده در مرحله واسنجی (به ترتیب برابر با 59/0 و60/0) و مرحلهی اعتبارسنجی (به ترتیب برابر با 66/0 و 67/0) این مدل دارای کارایی قابل قبولی در پیشبینی متغیرهای مورد بررسی در حوضهی آبخیز مورد مطالعه است. نتایج بهدست آمده نشان میدهد با ثابت ماندن روند تغییرات دورهی پایه در سالهای 1986 تا 2014 این منطقه شاهد افزایش 28/2 درصدی مساحت جنگل و کاهش 07/2 درصدی مساحت مرتع تا سال 2042 نسبت به سال 2014 خواهد بود و همچنین مشاهده میشود که در اکثر ماههای سال در دورهی آتی میانگین بارش ماهانه دارای روند کاهشی و میانگین دما دارای روند افزایشی خواهد بود. نتایج بیانگر این موضوع است که تغییر کاربری اراضی در دورهی آتی با کاهش مساحت مرتع و اراضی بدون پوشش و افزایش مساحت اراضی جنگلی و همچنین تغییر اقلیم تحت سناریوهایA2 و B2 موجب کاهش میزان رواناب میگردد. در نهایت نتایج نشان داد کاهش میزان رواناب در دوره 2042 تا 2050 نسبت به دورهی 2000 تا 2010 در اثر تغییر اقلیم (بارش و دما) بیشتر از میزان کاهشی است که در اثر تغییر کاربری اراضی ایجاد میشود.
ملخص الجهاز:
مطالعات مختلفی در راستای این تحقیق در نقاط مختلف جهان انجام شده است از جمله لی ٣ و همکاران (٢٠٠٧)، در حوضه ای واقع در غرب آفریقا با استفاده از مدل SWAT تحقیقی انجام داده و نشان دادند که تغییر مناطق با کاربری جنگل ، مرتع و بوته زار به اراضی کشاورزی و یا مناطق شهری باعث تغییر شرایط هیدرولوژی طبیعی در یک حوضه ی آبخیز می شود و نتیجه این تغییر به صورت افزایش در حجم رواناب سـطحی ، کاهش تغذیـه ی منابع آب زیرزمینی و آب پایه ی رودخانه ها می باشد.
در این تحقیق از مدل مفهومی بارش رواناب HBV-Light برای بررسی وضعیت جریان در دوره ی آتی ٢٠١٠ تا ٢٠٦٠ استفاده کردند و به این نتیجه رسیدند که بارش زمستانه و تابستانه به ترتیب افزایش و کاهش می یابد و میزان دبی هم تحت تأثیر تغییر 1- Palamuleni 2- Bathurst 3- Li 4- Steele اقلیم ، تغییر خواهد کرد.
ثانی خانی و همکاران (١٣٩٢) با استفاده از مدل LARS-WG به بررسی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب حوضه ی آبخیز آجی چای در استان آذربایجان شرقی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که در این منطقه میزان بارش کاهش و دما افزایش می یابد و برای شبیه سازی اثرات تغییر اقلیم بر رواناب از مدل هوشمند برنامه ریزی بیان ژن با استفاده از الگوهای ورودی مختلف استفاده کردند و نتایج حاکی از کاهش قابل توجه میزان رواناب حوضه بودند.
(2014), Modelling the effects of land use and climate changes on hydrology in the Ursern Valley, Switzerland, Hydrol.