درس اول - مجلة یغما مقالة

"*** ما که بتصدیق دشمن و دوست کم‌هوش و بی‌فرهنگ ملتی نیستیم چرا از کتاب خواندن و کتاب نوشتن چنین غافل مانده‌ایم؟آیا اختراع ماشینهای عجیب و عظمت‌ علوم و فنون فرنگی و وجود چندین ملیون کتاب روزافزون و هزاران وسیله و جذبهء دیگر تمدن فرنگی جمعی کثیر از خواص ما را چندان مرعوب و مأیوس کرده است که‌ با خود گفته‌اند دیگر باین ملک و ملت امید نمیتوان داشت پس بهتر آنست که زبان و فرهنگ خود را از یاد ببریم و فرزند شیرخوار خویش را هم باروپا و امریکا بفرستیم و خود نیز بهر بهانه‌ای و راهی که باشد از ایران برویم؟ طریقی که ما پیش گرفته‌ایم راه ترکستان هم نیست،این راه فناست. جای شک نیست که طریق صواب و درمان درد ما جز این نمیتواند بود که هر چه‌ زودتر ایران را هر چه کاملتر بشناسیم و آنچه بر این ملک و ملت گذشته و آنچه بوده‌ و هست و باید باشد همه را مدون و معین کنیم تا بدانیم که کجا بوده‌ایم و امروز کجائیم‌ و چه داشتیه‌ایم و اکنون چه داریم و چه میخواهیم و نیز برماست که با نشر کتب و رسائل‌ فارسی و ترجمهء آثار علمی و ادبی زبان خود را بتدریج مستعد قبول و شرح و بیان علوم‌ و فنون و عقاید و افکار گوناگون کنیم."