خلاصة:
ظهور اسلام و انتشار آن در جزیره العرب و سپس مناطق وسیعی از جهان، معلول زمینه ها و عوامل مختلفی بوده است. در این باره اقشار گوناگون هر کدام به نوعی در گسترش اسلام ایفای نقش نموده اند. یکی از مناطق بااهمیت که اسلام در آنجا نفوذ کرده، شبه قاره هند است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای به بررسی شباهت های اصول و مبانی آموزه های اسلام با آئین ها و مکاتب فلسفی هند می پردازد تا یکی از عوامل موفقیت صوفیان را در جذب هندوان به طریقت های صوفیانه واکاوی نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد که بسترهای لازم برای گسترش تصوف و آئین های صوفیانه فراهم بوده و هندوان با برخی اصول عرفانی آشنایی داشته اند و این شباهت اندیشه های آنها یکی از عوامل گرایش هندوان به مشایخ صوفیه و طریقت های صوفیانه بوده است.
ملخص الجهاز:
یافتههای تحقیق نشان میدهد که به دلیل ویژگیهای روحی وطبع ظریف و نرمخویی ساکنان این منطقه بسترهای لازم برای گسترش تصوف و آیینهای صوفیانه فراهم بوده و قرنها پیش از ورود اسلام به آن سرزمین، هندوان با برخی اصول عرفانی نظیر ریاضت، تهذیب نفس، سیر و سلوک و فنا در ادیان باستانی خود آشنایی داشتهاند و این شباهت اندیشههای آنها یکی از عوامل گرایش هندوان به مشایخ صوفیه و طریقتهای صوفیانه بوده است.
"/> وجود ادیان عرفانی و مکاتب گوناگون فلسفی در هند که همگی به نوعی شبیه به طریقتهای صوفیانه، معتقد به ریاضت و تهذیب نفس و سیر و سلوک و فنا برای رسیدن به کمال و آرامش بودند، تأثیر فراوانی در گرایش هندوان به مشایخ صوفیه و مسلکهای صوفیانه اسلامی و در نتیجه نفوذ اسلام صوفیانه به شبهقاره داشته است.
هرچند انگیزه و خروجی این تعالیم و اعمال، روشهای تربیتی و سیر و سلوک آنها، بهخاطر اختلاف جهانبینی و ایدئولوژی این دو مکتب، بسیار با همدیگر متفاوت است ولی وجود شباهتهایی میان عقاید و اعمال صوفیه با پیروان ادیان هندو و آیین بودا نقش اساسی در گرایش هندوان به مسلک صوفیانه داشته و بهدلیل مشابهت فکری عرفان هندی با تصوف اسلامی در برخی زمینهها و موضوعات، زمینه برای گسترش تصوف و آیینهای صوفیانه فراهم بود.
به عبارت دیگر آشنایی مردم هند با برخی اصول عرفانی و بهرهگیری از ریاضت، تهذیب نفس، تفکر و مراقبه و داشتن مراتب و مراحلی برای سیر و سلوک، زمینههای مناسبی برای فعالیتهای مشایخ صوفیه و عارفان در شبهقاره فراهم کرده و این عامل، تأثیر عمدهای در جذب هندوان به اسلام صوفیانه داشته است.