خلاصة:
با وجود معرفی بیع متقابل به عنوان تنها بستر اجرای پروژههای بالادستی صنعت نفت و گاز، به موجب قوانین بالادستی همچون قوانین بودجه و برنامههای توسعه در سال‌های پس از انقلاب، اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 مقررات جدیدی به تصویب رسید که نمایانگر شکلگیری نظمی نوین در زمینه اجرای پروژههای بالادستی صنعت نفت است. نطفه نظم نوین نفتی ایران که در ابتدا با تغییر نگرش نسبت به مقوله سرمایه‌گذاری خارجی منعقد شده بود، با تغییر در قلمرو مداخله بخش خصوصی در اقتصاد پرورش یافت و با معرفی و تجویز انعقاد قراردادهای متنوع نفتی، بالنده شد. همگام با تحولات مطرح در حوزه قانون‌گذاری، وزارت نفت نیز یک مدل جدید قراردادی تحت عنوان «قرارداد نفتی ایران» یا «آی‌پی‌سی» را تهیه و معرفی کرد که اگرچه بر مبانی نظم نوین نفتی ایران استوار بوده، اما این پرسش همچنان باقی است که آیا در این طراحی از تمامی ظرفیتهای پیشبینی شده در نظم نوین نفتی ایران استفاده شده و یا امکان پرورش و برداشت دیگر ترتیبات قراردادی همچون مشارکت در تولید نیز، در این فضا فراهم است؟ هدف این پژوهش، شناخت مبانی و محتوای این نظم، نسبت قرارداد جدید با این تحولات و سرانجام قابلیت اعمال دیگر الگوهای قراردادی است.
ملخص الجهاز:
در این راستا، سؤال قابل طرح این اسـت کـه اولاً سرمایه گذاری بخش خصوصی در عملیات نفتی در نظام حقوقی ایران ، امکان پـذیر است یا خیر؟ و در صورت پذیرش ، حدود و ثغور این سرمایه گذاری کجاست ؟ ثانیاً، آیـا اساساً نظم نوینی در این حوزه شکل گرفته است و در فرض پی ریزی این نظم ، منـابع و محتوای آن چیست ؟ هم چنین آیا می توان از خلال قوانین متعددی کـه بـه بیـان پـاره ای شروط در ارتباط با قراردادهای نفتی اشاره می کنند، به مجموعه ای تحت عنـوان شـروط عمومی قراردادهای نفتی دست یافت ؟ همسو با تحولات حادث شده در حوزه قانون گذاری ، وزارت نفت نیز اقـداماتی را در راستای طراحی یک مدل جدید قراردادی ، جهت اجرای پروژه های بالادسـتی تحـت عنوان "قرارداد نفتی ایران "١ موسوم به "آی پیسی" انجام داد کـه در واقـع مسـتظهر بـه مبانی و مفاهیم مطرح در نظم نوین نفتی ایران است .
قوانین مرتبط با تغییر نگرش به مقوله سرمایه گذاری : پیرامـون سـرمایه - گذاری بخش خصوصی در صـنعت نفـت ، نخسـت بایـد ظرفیـت قـانونی لازم جهـت حضور بخش غیردولتی در اقتصاد فراهم شود و در مرحله بعد باید دیـد کـه بـه فـرض وجود امکان قانونی لازم جهت حضور بخش خصوصی در اقتصاد، آیا چنـین مسـئله ای اختصاص به بخش خصوصی داخلی داشته و یا بخش خصوصی خارجی نیـز از چنـین فرصتی بهره مند است ؟ - سرمایه گذاری خارجی نخستین جرقه های شکل گیری نظم نوین نفتی ایران در قانون تشویق و حمایـت از سرمایه گذاری خارجی به همراه آیین نامه اجرایی آن ، سال هـای ٨١-١٣٨٠ آشـکار شـد.
(
, 
, 
)
