خلاصة:
نمایندگی در پی تحولات فکری عصر مدرنیته و گسترش نظریه حاکمیت ملی به عنوان تاسیسی سیاسی و حقوقی در نطام سیاسی پا به عرصه وجود نهاده و نهادی بنیادین در تحقق دموکراسی نمایندگی محسوب می گردد. مبنای اساسی نظریه نمایندگی به کرامت انسانی، برابری ارزشی و اراده آزاد و مستقل افراد در تعیین سرنوشت فردی و اجتماعی خویش باز می گردد. چنین رویکردی به نمایندگی محصوصل تلاشهای فکری اندیشمندان، فلسفی، سیاسی و حقوقی کلاسیک و مدرن می باشد که امروزه در قالب دموکراسیهای نوین با کارکردهای دولتهای رفاه و تضمین بخش حقوق بنیادین بشر واقعیت بیرونی یافته است. آنچه در این مقاله بررسی می گردد، چگونگی برقراری تعامل نظریه نمایندگی و اعمال نمایندگی اراده عمومی است و با رویکردی توصیفی_ تحلیلی در مقام پاسخ دهی به این پرسش بنیادین است: در نظریه نمایندگی چه چیزی و چه کسی نمایندگی میگردد و چگونه تصمیم و عملکرد فردی برای دیگری موجه سازی می شود؟ یافته های پژوهش نشان می دهد: در نظریه نمایندگی، حاکمیت واحد ملت، اراده جمعی عموم، منفعت و مصلحت عمومی را نمایندگی می شود و نماینده در برابر مطالبات مردم و اراده عمومی تفویض شده مسول و پاسخگو می باشد.
ملخص الجهاز:
اقدام از طرف یا برای دیگری در نگرش فلسفة سیاسی و حقوق عمومی منشـأ پرسـش هـای متعدد دیگری خواهد شد: آیا اراده قابل واگذاری و انتقال بـه غیـر مـی باشـد؟ چگونـه تصـمیم و عملکرد فردی برای دیگری موجه سازی می شود؟ چه کسی شایستة اتخاذ تصمیم از طرف جمـع خواهد بود؟ نمایندگی مؤید ارادة واقعی عموم است یا صرفا اعطاکنندگان ؟ مقام یـا نهـاد واسـطه (نماینده ) جایگزین ارادة واگذارکنندگان می گردد یا بیان کنندة اراده و مطالبات آنها؟ نماینده پس از اخذ نمایندگی ، در اعمال نمایندگی دارای صلاحیت تشخیصی مسـتقل از عمـوم خواهـد بـود یـا مکلف است به تأمین ارادة آنها؟ نماینده چه چیزی را نمایندگی می نماید؟ با چه شیوه و مکانیزمی می توان از جانب دیگران اقدام نمود؟ آیا نمایندگی پاسخگویی را به همراه دارد؟ از پرسش های فوق می توان به این امر اشاره نمود کـه نماینـدگی گفتمـان مشـترک حقـوق عمومی و فلسفة سیاسی است .
جان لاک برعکس هابز، رابطة بین حاکم را به اصل نمایندگی طرفینی و قابل نقض اصـلاح می نماید و بیان می دارد: چرا باید به افرادی تـن دهنـد کـه همیشـگی و برگشـت ناپـذیر اسـت و مسئولیت را به شخص یا هیئتی می سپارد که در قبال آنها مسئولیتی ندارد؟ به این ترتیب بود که لاک به استنتاجی متفاوت دست زد و چنین نظر داد که میل صیانت نفس نه فقـط بـه حکومـت اقتدارگر ختم نمی شود، بلکه درست برعکس به حکومت محدود ختم می شود.
Manin, Bernard and Others, “Election and Representation”, Democracy, Accountability and Representation, Edited by: Adam Prezeworski and Others, (Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
Pitkin Fenichel, Hanah, “The Concept of Representation”, Democracy, Edited by Richard, Blaug and John, Schwarzmatel, New York: Columbia University Press, 2000.