ملخص الجهاز:
"«نزدیک این قبرستان باغ بسیار بزرگی است که مردم برای دیدن سروهای زیبایش که زینتبخش آن گردیده میروند5این سروها از لحاظ بلندی و قطور بودن بسیار شگفتانگیز است و دربین آنها در وسط باغ سروی است که بنا بگفتهءباغبان آنجا شاه عباس کبیر در (1)رجوع شود به«مسافرتهای ششگانه ژان باتیست تاورنیه»چاپ پاریس جلد اول صفحات 740-730 (2)منظور محلی است که امروزه بنام مدرسهء خان در شیراز معروف میباشد.
» شاردن پس از ورود بشیراز در کوچهها و بازارها پرسه میزند و چون در نویسندگی تسلط کامل دارد و آنچه را میبیند خوب بیان میکند از روی سفرنامهء او تصور آن عهد (1) Le Mrachand Royal (2) Voyage du Chevalier Chardin (3) Voyage de Jean Chardin en Pesse et autes lieux d'' oricnt,raconte pvr lui meme (4)رجوع شود به:(مسافرت شوالیه شاردن»-چاپ پاریس-نرمان سال 1811 جلد هشتم صفحات 414 تا 437 شیزار برای ما بسیار آسان میشود؛از اینجهت بهتر آنست که بهبینیم دراینشهر چه چیزهائی بیشتر نظر شاردن را بخود جلب نموده است: «قهوهخانهها بسیار وسیع هستند،بیشتر آنها برای اینکه تازگی و طراوات داشته باشند برروی بازارهای شیراز جلب توجهم را نمود و از آن خوشم آمد خوارکپزیهای عمومی بود که بوسیلهء نهرهای آب جلوه و زیبائی زیادی پیدا میکرد و همین موضوع باعث پاکیزگی آنها میگردید و بوی چربی را از میان میبرد.
» پس از آن شاردن برای زیارت آرامگاه سعدی و حافظ از شهر بیرون میرود و چنین مینویسد: «خارج از شیراز در فاصلهء بیش از یک کیلومتر در قسمت شرقی قبر شیخ سعدی دیده میشود که یکی از مصنفین مشهور ایران میباشد این شاعر چه در نظم و چه در نثر آثار زیادی دارد و در چهارصدوسیسال قبل در این شهر زندگی میکرده."