خلاصة:
اجرای تعهدات ناشی از قرارداد یکی از مباحث مهم حقوق قراردادهاست. در صورتی که یکی از طرفین عقد یا یکی از آنها از انجام تعهدات قراردادی خویش خودداری نماید، راهحلهای مختلفی در نظامهای گوناگون حقوقی برای این موضوع پیشبینی شده است. در حقوق ایران نیز ضمانت اجرای این نوع تخلف نه در ضمن یک قاعده عام و کلی در مبحث آثار قراردادها بلکه در قالب مواد متعدد قانونی در عقودی مثل بیع، اجاره، مزارعه و شروط ضمن عقد بیان شده است. اولین راهحل درخواست الزام متعهد توسط متعهدله از دادگاه است و اگر این الزام ممکن نشود با هزینهی متعهد توسط شخص ثالث زمینه اجرای تعهد فراهم میشود و به عنوان آخرین راهحل شخص زیاندیده از تخلف میتواند قرارداد را فسخ کند. در سایر نظامهای حقوقی راهحلهای گوناگونی از جمله فسخ قرارداد در صورت تخلف متعهد از اجرای تعهد برای جبران زیان زیاندیده از تخلف از اجرای قرارداد پیشبینی شده است.در حقوق کامن لا در صورت عدم اجرای تعهد از طرف متعهد، اصل کلی مطالبه خسارت است.در نظام حقوقی رومی و ژرمنی متعهد له مخیراست اجرای تعهد را مطالبه یا درخواست فسخ قرار داد را بنماید. در حقوق ایران هم اصل، الزام متعهد به اجرای تعهد است اما این راه حل با رعایت شرایطی قابل پذیرش می باشد. بررسی تحلیلی و تطبیقی موضوع در نظامهای مختلف حقوقی و انطباق آن با حقوق ایران مورد بررسی در این مقاله است. این مقاله در یک مقدمه و چهار گفتار ارائه میشود.
ملخص الجهاز:
با این توضیحات در هر حال ممکن است متعهد از انجام تعهدات خود سرباز زند با توجه به نوع قراردادها و تعهدات ناشی از آن ها و زیان هایی که ممکن است در اثر عدم اجرای تعهد به شخص متعهدله وارد شود، به ویژه در معاملات بین المللی، آیا اصل الزام به اجرای تعهد در همه ی موارد میتواند زیان وارده را جبران کند یا در مواردی راهکارهای حقوقی دیگر غیر از الزام به انجام تعهد میتواند موثرتر باشد و در نتیجه حسب مورد انتخاب راهکار مناسب را به زیاندیده داد.
در برخی از نظام های حقوقی فسخ قرارداد و جبران خسارت راه حل اولیه است ، برخی دیگر از نظام ها اصل بر اجرای عین تعهدات برخی نیز اجرای عین قرارداد به همراه جبران خسارت ناشی از عدم اجرا به موقع تعهد پیش بینی شده است ، مضافاً در مقررات کنوانسیون بیع بین المللی و مقررات اصول حقوق قراردادهای اروپایی و UCC و...
مطابق مواد(١٦١٠)و (١١٨٤) قانون مدنی فرانسه در صورت تخلف از اجرای تعهدات قراردادی متعهدله میتواند الزام متعهد متخلف را به اجرای قرارداد بخواهد یا درخواست فسخ قرارداد را به علاوه خسارات عدم انجام تعهد را مطالبه کند(جعفریلنگرودی، ١٣٥٤: (Mazeaud:1998:N1087).
علاوه بر موارد مزبور کنوانسیون امکان فسخ قرارداد به دلیل پیش بینی نقض را در قالب یک قاعده کلی مقرر نموده است ماده ی (٧٢) کنوانسیون مقرر میدارد: چنان چه قبل از رسیدن موعد اجرای تعهد به نحو معقولی آشکار شود تعهد اجرا نخواهد شد مانند آن که متعهد اعلام کند از ایفای تعهداتش خودداری خواهد نمود طرف مقابل میتواند با ارسال اخطاری تصمیم خود را بر فسخ قرارداد اعلام کند و چنان چه متعهد حاضر به ارائه تضمین مناسب برای اجرای قرارداد نشود متعهدله حق فسخ قرارداد را خواهد داشت .