خلاصة:
انعکاس داستان زندگی پیامبران یکی از بنمایههای اصلی نزد شاعران است. با بازخوانی زندگی حضرت یوسف(ع) در قرآن و استخراج و مطالعهی تلمیحاتی که در دیوان و اشعار شاعران از این داستان انعکاس یافته است. این داستان بخاطر ویژگی خاصی که دارد برگزیده شده و آن ویژگی این است که تنها داستانی که عرفا از آن و جنبههای مختلف آن تاویل به قصه روح و سیر و سفر روح در سلوک عرفانی خود و گذر از چاه ذلت تا ماه عزت نمودهاند. در پژوهش حاضر به بررسی داستان حضرت یوسف در شعر شاعران قرن ششم پرداخته شده است.
ملخص الجهاز:
این داستان بارها در اشعار شعرای سخن سرای ایرانی به زیباترین شکل شرح داده شده و هنرمندان بسیاری در تصویرگری داستان کوشیدهاند حضرت یوسف(ع)، حضرت یعقوب(ع)، زلیخا، حسادت و نیرنگ برادران، به چاه افتادن یوسف(ع)، گرگ و پیراهن خونین یوسف(ع)، زنان دربار و ترنج، به زندان افتادن یوسف(ع) کلبه احزان، مهمترین عناصر و مضامینی می باشد که از زندگی و شخصیت حضرت یوسف(ع) مورد توجه شاعران فارسی زبان قرار گرفته است.
5- عناصر داستان خواب یوسف درکودکی-یوسف و مهرپدر-یوسف وب رادران-یوسف درچاه-فروختن یوسف-یوسف و عزیز مصری وسف و زلیخاه-یوسف و هجران پدر-زیبایی یوسف-پیراهن یوسف-بینا شدن یعقوب- زندانی شدن یوسف- یوسف وعزیز مصرشدن 5-1- عناصرداستان حضرت یوسف دراشعارجمال الدین اصفهانی شاعر باز شدن گل نرگس (چشم معشوق) را همانند باز شدن چشم های یعقوب میداند که باد بوی پیراهن یوسف را برای یعقوب آورد و باعث شفا یافتن چشمهای وی شد.
ای بر صفت یوسفیت حسن گواهی ماننده یوسف شده در غربت شاهی (دیوان/257) 5-4- عناصر داستان حضرت یوسف در اشعار انوری شاعر ظلم و ستم عصر خویش را همچون ستم دیدگی یوسف همانند کرده است که برادرانش وی را در چاه انداختند اما به تظاهر گفتند گرگ او را دریده است.