روش شناسی روایات تفسیری امام‌سجّاد (ع) در حوزه تبیین معنا مقالة

روش‌شناسی تفسیر، به معنی کشف روش مفسر برای رسیدن به مراد خداوند در قرآن است. به دلیل لزوم بررسی جزئی‌نگر در روایات تفسیری، اهمیت تاریخی و روش­شناختی روایات تفسیری هر یک از معصومان(ع) و نیز اهمیت نمایاندن تفاوت روایات بیان ظاهر و باطن قرآن، در مقاله حاضر دامنه پژوهش به روایات تفسیری امام­سجّاد(ع) در حیطه بیان معنا محدود شده است. نگارنده معتقد است دسته‌بندی دقیق این روایات، نسبت‌سنجی میان آن‌ها و مجموع روایات تفسیری امام‌سجّاد(ع) و ارائه آمار مستند می‌تواند روشنگر زوایایی از اهداف و شیوه‌های تفسیری حضرت باشد. در این پژوهش، روایات بیانگر معنا در دو دسته تبیین ظاهر و باطن، بر اساس چارچوبی متقن به گونه­هایی تقسیم شده است. از میان 536 روایت تفسیری، 175 روایت در تفسیر ظاهری 210 آیه کاربرد دارد و 12 مورد بیان معنا و مصداق باطنی را شاهدیم. اهداف امام سجّاد(ع) در پرداختن به آیات قرآن ناظر به این امور بوده است: شرح و تبیین مفاهیم ظاهری کلام؛ زنده کردن آیات قرآن و روح بخشیدن به مضامین قرآنی در آن عصر؛ آموزش روش تفسیر صحیح؛ رشد اخلاقی و دینی جامعه؛ پاسخ به سوالات تفسیری مخاطبان و رفع اشکالات واضح؛ بیان تفاصیل تاریخی، اعتقادی، فقهی و ... ذیل آیات.