ملخص الجهاز:
"این زبان کلمات بسیار به زبان ارمنی داده است و از نظر ساختمان واجد خصوصیات زبان مادی کهن است و شامل تعداد کثیری از لهجههای ایرانی میانه میگردد که در خراسان زمین و جنوب غربی آسیای میانه و شمال و شمالغربی ایران متداول بوده است.
زبانهای شرقی ایرانی میانه در عرض همین چهل پنجاهسالهء اخیر بامتونی که در در ترکستان شرقی حاصه در Touen Houang در تورفان و در Khodjo یافت شدهاند کشف گردیده است این زبانها عبارتند از: الف-سغدی:که زبان سغد قدیم است(ناحیهء بخارا و سمرقند کنونی در درهء زرافشان) این زبان روزگاری زبان بینالمللی تمام آسیای مرکزی بوده است و استعمال آن در ناحیهء بسیار وسیعی بثبوت رسیده است و آثار مکشوفهء آن عبارتند.
در جنوب لهجه کومزاری در شبه جزیره عربستان تا 26 درجه عرض شمالی میرسد و در جنوب شرقی تا کرانه راست رود سند یعنی 71 درجه طول شرقی به بلوچی تکلم میشود و در شمال شرقی گسترش لهجههای پامیری فارسی در مشرق پامیر و ایالت سین تسزیان به 75 درجه طول شرقی میرسد و رویهمرفته در حدود 55 تا 60 میلیون نفر بزبانهای ایرانی سخن میگویند.
عدهای فارسی زبان نیز در اتحاد جماهیر شوروی هستند که خود را ایرانی میخوانند و طبق سرشماری سال 1939 عده آنها بالغ بر چهل هزار نفر بوده است که بیشتر در ازبکستان و ترکمنستان و در نواحی عشق آباد و مروو قفقاز ساکناند.
قبیله فیروز کوهی در افغانستان که گویا در آغاز قرن پانزدهم توسط تیمور از قلعه فیروز کوه در مرز مازندران ایران به افغانستان کوچانده شده است دارای نود هزار جمعیت است که همه بفارسی سخن میگویند و در منطقه مسیر رود مرغاب در شرق و شمال شرقی(قلعه نو)زندگی میکنند."