مسئله مشروعیت در نظریه مردم‌سالاری دینی ‌آیت الله خامنه‌ای مقالة

در ‌اندیشه و نظام‌‌های مردم‌سالار از جمله مردم‌سالاری دینی، مفهوم «دخالت مردم» هسته مفهومی مشترکی است که مرز نظام‌‌های مردم‌سالار از نظریه و نظام‌‌های غیر مردم‌سالار معین می‌کند. وجه مهم مفهوم دخالت مردم، توجیهی است که هر یک از نظریه‌‌های مردم‌سالار و مردم‌سالاری دینی برای آن می‌آورند و از همین ناحیه می‌توان شاهد قرائت‌‌های مختلف از مردم‌سالاری بود. مطابق‌ این نوشتار دو دیدگاه کلان درباره توجیه دخالت مردم از موضع «مشروعیت» و نیز از موضع «غیر مشروعیت» وجود دارد که البته هر کدام تقریر‌هایی متفاوت دارند. در مسئله مشروعیت با دو الگو مواجهیم. الگوی «تک ساحتی» مشروعیت و الگوی «چند ساحتی» مشروعیت که اولی ناظر به ‌بعدی از ابعاد حکومت مانند صلاحیت‌‌های حاکم یا فرایند‌‌های کسب و اعمال قدرت است و دومی که ناظر به‌همه ابعاد حکومت از جمله غایات و نیز کارآمدی علاوه‌بر موارد دوگانه پیش است. در این نوشتار متکی به‌ روش‌شناسی داده بنیاد، موضع ‌آیت الله خامنه‌ای را می‌توان جزو دسته دوم تقریر کرد که مسئله مشروعیت در یک الگوی چند ساحتی و ناظر به‌ چهار بعد از ابعاد حکومت مطرح می‌کند.

در اين تقرير از توجيه دخالت مردم ، به رغم اين که مشروعيت از ناحيه مردم نيست ، اما نقش مردم در کارآمدي حکومت ديني آن چنان است که بدون قبول و پذيرش آن ها با وجود مبارک حضرت علي (ع ) نيز نظام اسلامي موفق نخواهد بود (جوادي آملي، ١٣٧٨: ٨٢-٨٣). آن کسانيکه در غرب ، مشروعيت خودشان را اساسا ناشي از حضور مردم ميدانند و هيچ عامل ديگري را در آن دخيل نميدانند، آن ها يک چنين حضوري را الآن ندارند در اسلام آن چه ما به عنوان حاکميت اسلامي شناخته ايم و امروز هم بناي کلي اين جامعه بر آن قرار دارد، مردم سالاري تفاوت مشروعيت ديني است که با دمکراسيهاي رايج دنيا در بنياد اختلاف در مردم سالاري R٤ دارد. در قانون اساسي، توزيع قدرت به نحو منطقي و صحيح وجود دارد و همه مراکز قدرت هم ، مستقيم يا غير مستقيم با آراء نقش مردم در مردم ارتباط دارند و مردم تعيين کننده و تصميم گيرنده هستند R11 مشروعيت نظام و اگر مردم حکومتي را نخواهند، اين حکومت در واقع پايه سياسي مشروعيت خودش را از دست داده است . (به تصویر صفحه مراجعه شود) با انجام کدگذاري انتخابي ميتوان متوجه شد که الگوي آيت الله خامنه اي در مسئله مشروعيت ، الگويي چند ساحتي است و مشروعيت يک نظام مردم سالاري ديني از ساحت هاي مختلف موضوعيت دارد. يکي از ساحت هاي ديگري که آيت الله خامنه اي در مشروعيت حکومت مردم سالاري ديني موثر ميدانند، فرايندهاي کسب ، استمرار و اعمال قدرت است .