خلاصة:
با وقوع انقلاب اسلامی، ادبیات نظری تاثیرگذاری انقلابها بر روابط بینالملل تقویت شد. وقوع انقلاب اسلامی از آنجا که به احیای فرهنگ دینی و طرح الگوی دینمحور در عرصه روابط بینالملل منجر شد، انگارهها و مفروضات سکولار این عرصه را با چالش مواجه ساخت. سه گروه درباره تاثیرگذاری انقلاب اسلامی بر روابط بینالملل نظریهپردازی کردهاند. گروه اول بر شاخصههای ویژه اسلامی و انقلابی و بیشتر بر ویژگی فرهنگی و محتوایی انقلاب اسلامی تاکید دارند. گروه دوم افزون بر این، درصددند تا تاثیرگذاری انقلاب اسلامی را با استفاده از روشها و شیوههای الگویی به اثبات برسانند. گروه سوم که برخی از نویسندگان غربی در آن جای میگیرند، بر اساس رویکردهای تلفیقی به بررسی پیامدهای انقلاب اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی و تاثیر آن بر روابط بینالملل پرداختهاند. در ابعاد عینی، توجه به تاثیرات فرهنگی و سیاسی انقلاب اسلامی و نیز توجه به تحولات و منازعات ایران در آینده و تدوین برنامه و پیشبینی احتمالات پیش رو از اهمیت بالایی برخوردار است.
ملخص الجهاز:
گروه سوم که برخی از نویسندگان غربی در آن جای میگیرند، بر اساس رویکردهای تلفیقی به بررسی پیامدهای انقلاب اسلامی ایران در حوزه سیاست خارجی و تأثیر آن بر روابط بینالملل پرداختهاند.
در این راستا، دو حیطه پژوهشی مطرح میشود؛ یکی بررسی شیوه تأثیرگذاری انقلاب اسلامی در نظریههای موجود است که تأثیرگذاری بارز آموزههای دینی و اخلاقی را در روابط بینالملل نشان میدهد.
فرهنگها به سهم خود و از طریق ایجاد هویتهای قومی، ملی و سیاسی در شکلدهی به نظام بینالملل ایفای نقش میکنند (Berdal, 1998) و درک عمیق از سیاست و روابط بینالمللی امکانپذیر نخواهد بود، مگر آنکه افزون بر توجه به آثار ساختارهای نهادی و صورتبندی قدرت، موضوعات فرهنگی نیز مورد توجه قرار گیرد.
توجه به این نکته لازم است که هدف نهایی و محوری جمهوری اسلامی ایران، با توسعه فرهنگ دینی ارتباط مستقیم و کامل دارد؛ هدفی که از حیث ماهیت و کارکرد با نظریههای فرهنگی روابط بینالملل قابل درک و عملیاتی شدن است.
تحلیل آینده انقلاب اسلامی از روابط بینالملل و ساختار آن و بررسی منازعات جهانی و واکنش قدرتهای بزرگ نسبت به انقلاب و نظام جمهوری اسلامی، موضوعی چالشبرانگیز است که آینده تعامل ایران با سایر کشورها را روشن میسازد.
برای فهم بهتر این موضوع، لازم است آینده انقلاب با توجه به جایگاه ایران در نظام بینالمللی و منطقهای و نیز در منازعات و تحولات کنونی مورد بررسی قرار گیرد.