خلاصة:
محمولهای ثانویه[1] از جمله ساختهاییاند که در سنت دستورنویسی فارسی مغفول ماندهاند، اما در چهاردهه مطالعات دستور زایشی کموبیش همه گونههای آن بهتفصیل بررسی شدهاند. محمولهای ثانویه بر دو گونهاند: محمولهای همامدی[2] و محمولهای پیامدی[3]. این محمولها بند ناخودایستاییاند که ویژگی یا صفتی را به یکی از موضوعهای جمله نسبت میدهند؛ با این تفاوت که در محمولهای همامدی این ویژگی در زمان وقوع محمول اصلی یا اولیه پابرجاست، اما در محمولهای پیامدی ویژگی مورد نظر هنگام پایان یافتن یا بهسرانجام رسیدن محمول اصلی نمود مییابد. در پژوهش حاضر، بهپیروی از راتستاین (2006) نشان میدهیم که بندهای پیامدی و همامدی مصادیق مختلف ساختار نحوی واحدیاند که محمول ثانویه خوانده میشود و تنها تفاوت آنها در ویژگیهای معنایی است. افزونبراین، برپایه شواهد زبانی ادعا میکنیم که محمولهای همامدی میتوانند مفعولمحور[4] یا فاعلمحور[5] باشند، اما محمولهای پیامدی صرفا مفعولمحورند و نمیتوانند به فاعل جمله ارجاع یابند. ساختهای فاعلمحور و مفعولمحور خردهجملههایی[6] اند که در نقش ادات (افزوده)[7]، بهترتیب، به لایه گروه فعلی کوچک و گروه فعلی بزرگ در به بند اصلی متصل میشوند و موضوعی که میان خردهجمله و بند اصلی مشترک است، از رهگذر حرکت کنارسو[8]، از اولی به دومی جابهجا میشود و یک ضمیر مستتر[9] از خود بهجای میگذارد.
ملخص الجهاز:
ساخت های فاعل محور و مفعول محور خرده جمله هایی ٧ اند که در نقش ادات (افزوده )٨، به ترتیب ، به لایۀ گروه فعلی کوچک و گروه فعلی بزرگ در به بند اصلی متصل میشوند و موضوعی که میان خرده جمله و بند اصلی مشترک است ، از رهگذر حرکت کنارسو٩، از اولی به دومی جابه جا میشود و یک ضمیر مستتر١٠ از خود به جای میگذارد.
event-oriented در بخش حاضر ابتدا برپایۀ مقدمات یادشده به معرفی انواع محمول های ثانویه در فارسی میپردازیم و سپس ، به پیروی از نظریه پردازان دستور زایشی و از جمله چامسکی (١٩٨١)، تصریح میکنیم که این محمول ها در درون خرده جمله هایی قرار دارند که در نقش ادات یا افزوده به جملۀ اصلی ملحق میشوند.
در نظریۀ اصول و پارامترها، محمول ثانویه بندی است که جایگاه فاعل آن با یک ضمیر مستتر اشغال میشود (برای بحث تفصیلی، نک : زیربخش ٢-٢) و این عنصر تهی با یکی از موضوع های جملۀ اصلی هم نمایه است (از جمله نک : چامسکی ١٩٨١، دن دیکن ٢٠٠٦).
همچنین ، در دو جملۀ زیر محمول ثانویه (الفبایی) به ترتیب ، تعبیر پیامدی و همامدی دارد، اما این تمایز صرفا به دلیل تفاوت های معنایی دو محمول «فهرست کردن » و «اعلام کردن » و رابطۀ آنها با موضوع مشترک بند فرعی و اصلی (اسامی پذیرفته شدگان ) است : (١٩) الف .
تعبیر همامدی در مقابل ، چنان که در ادامه استدلال خواهیم کرد، اشتقاق نحوی محمول های مفعول محور و فاعل محور متفاوت است و خرده جملۀ شامل محمول ثانویه در جایگاه های متفاوتی به بند اصلی متصل میشود.