خلاصة:
ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺣﺎﺿﺮ رﻣﺎن ﮐﻠﯿﺪر را از ﻣﻨﻈﺮ ﮔﻔﺘﻤﺎﻧﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ورود اﯾﺪهﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﺮان در ﮐﻨﺎر ﺳـﺎﯾﺮ وﯾﮋﮔﯽﻫـﺎی ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﯾﺮان، ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ و ﻧﮕﺮشﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪد ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻮن ادﺑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﺮ ﻣﺘﻦ ادﺑﯽ در زﻣﯿﻨﻪای اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻠﻖ ﻣﯽﺷﻮد و ﺗﺄﺛﯿﺮ وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را در آن ﻣﯽﺗﻮان ﭘﯽ ﮔﺮﻓﺖ. رﻣـﺎن ﮐﻠﯿـﺪر ﺣﺎوی وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﮔﻔﺘﻤﺎنﻫﺎی زﻣﺎﻧﮥ ﺧـﻮﯾﺶ را ﺑﺎزﻧﻤـﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨـﺪ. ﺑـﺮای ﻧﺸـﺎن دادن ﭼﻨﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮔﻔﺘﻤﺎن اﻧﺘﻘﺎدی ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ روش و ﻧﻈﺮﯾﻪ ﭘﮋوﻫﺶ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪه اﺳـﺖ. از ﺟﻤﻠـﻪ ﻧﺘـﺎﯾﺞ اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻠﯿﺪر وﺿﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی زﻣﺎﻧﻪ رواﯾﺖﺷﺪه را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﻀـﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ آن دوره و ﮐﺸﻤﮑﺶﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﯿﻦ ﮔﻔﺘﻤﺎنﻫﺎی ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ را ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ؛ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺣـﺰب ﺗـﻮده را رواﯾـﺖ ﮐﺮده؛ و ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﻫﮥ ﺑﯿﺴﺖ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﯿﺸﺖ و ﮐﺸﻤﮑﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺎزﻧﻤﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ.
ملخص الجهاز:
همچنین فضای سیاسی آن دوره و کشمکشهای موجود در بین گفتمانهای متخاصم را نشان داده است؛ سرنوشت حزب توده را روایت کرده؛ و طبقههای اجتماعی دهۀ بیست و شرایط معیشت و کشمکش آنها با یکدیگر بازنمایی نموده است.
این همان رویکرد مورد نظر نیچه است که آنها را با هم ادغام میکند (به نقل از فرهادپور، 1387) و مرز کشیدن بین هنر و زندگی را نوعی مغشوش کردن میداند که باعث سردرگمی میشود.
در ادبیات، سلطه، یک موضوع درون نهادی است که از کردار اجتماعی متأثر میشود و تحلیل گفتمان انتقادی چنین سلطهای را نشان میدهد.
گرچه اثر، وضعیت اجتماعی خراسان را نشان میدهد اما این شرایط شباهت بسیاری با کلیت جامعه ایران دارد.
وی شاهد حادثه فرقۀ دموکرات نیز بوده است و در طی داستان در چند جای آن اشاره به اتفاقات آذربایجان میکند که به دست احمد قوام حکومت آنها را منحل کرد، «قدارهبندها و روسپیان، چاقوکشان و ملاکین و دیگر همگنانشان به برکت همدستان حضرت اشرف دست به تجاوز فتح شهری که تسلیم شده بود، برآوردند.
اثری که تأثیر کردار اجتماعی در آن مشهود است و این تأثیر حتی از خارج از مرزهای ایران ناشی میشود و تأثیر گفتمان غرب بر جامعه ایرانی را روشن میکند.
تاریخ ایران به عنوان یک گفتمان، از گفتمان غرب تأثیر گرفته و از سوی دیگر زمانی که چنین تأثیری در جامعه رخ داد، باعث تخاصم در بین طبقات شد و هر یک سعی کردند به آن واکنش نشان دهند.