خلاصة:
نام تشیّع در نیجریه برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی این کشور مطرح شد. زمانی که جمع قلیلی از جوانان مسلمان در مراکز علمی با پیگیری اخبار و جریانات مربوط به انقلاب اسلامی، نسبت به این پدیدهی نوظهور واکنش نشان دادند و تحت تاثیر این موضوع قرار گرفتند که اسلام قادر به ایجاد تغییرات ریشهای در همهی زمینههای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی است. این موضوع سبب شد آنان نسبت به انقلاب اسلامی ایران و رهبری آن، تایید و همراهی علنی خود را اعلام کنند. این گروه اقدام به تاسیس یک طیف انقلابی کرد که در پی انقلاب بر ضد نظام حاکم و برقراری دولت اسلامی بود. در نیجریه این رویکرد درگیریهایی میان آنان و دستگاههای امنیتی در پی داشت که در اثر آن بارها رهبران این جریان زندانی شدند. در تمام طول این سالها شیعیان نیجریه از سوی دو طیف به چالش کشیده شدند: گروه مسیحیان و مسلمانان تندرو و ارتش و سازمانهای امنیتی نیجریه.
این مقاله به دنبال بررسی اوضاع حاکم بر جامعهی شیعی نیجریه به روش مطالعاتی توصیفی – تحلیلی و با بهرهبرداری از منابع کتابخانهای و اینترنتی است و به دنبال پاسخ به این سوال است که چه تهدیدها و فرصتهایی متوجه اقلیت شیعه در این کشور است.
ملخص الجهاز:
(همان، ص 74-73) شایان ذکر است که پس از جنگ داخلی در لبنان، شماری از شیعیان این کشور بهتدریج وارد منطقهی غرب آفریقا بهویژه سیرالئون و نیجریه شده و بخشی از آنان در شمال این کشور و در شهر کانو مستقر شدند که پس از مدتی اقلیت قابل توجهی را در حدود 10 هزار نفر تشکیل دادند.
نکتهی دوم درخصوص شیعیان این است که بهجز جمعیت شیعی غیربومی مانند لبنانیها، بیشتر پیروان مکتب اهلبیت در غرب آفریقا و مشخصا نیجریه در شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بغرنجی به سر میبرند و اساسا از سوی دو جریان مورد فشار و تهدید هستند؛ جریان نخست دولتهای سکولار حاکم و پیروان مسیحی آن است و جریان دیگر سایر مسلمانان و در واقع اهلسنت که اکثریت جامعهی مسلمان این کشورها را در برمیگیرد.
شیخ زکزاکی مدتی پیش به علت فساد سیاسی موجود در دولت نیجریه، مناسبات امنیتی با رژیم صهیونیستی و تبادل اطلاعات بین سرویسهای جاسوسی دو طرف، حضور عناصر بوکوحرام در نیجریه و مناسبات این گروه تروریستی با برخی فرماندهان ارتش نیجریه و موضوعات دیگر انتقادات شدیدی را بر ضد دولت مطرح کرده بود.
حضور اکثریت مالکی، بهعلاوهی فرق صوفی در کنار اقلیت چند میلیونی شیعه در شمال نیجریه، زمینهی مساعدی را برای حرکت به سمت فرهنگ دینی مبتنی بر تساهل و مدار را فراهم کرده است و در چنین فضایی شیعیان –البته فارغ از تهدیدهای بالقوه و بالفعل از سوی دولت و جریانهای بهاصطلاح جهادی – شرایط خوبی برای فعالیت و اجرای آموزههای مکتب اهل بیت دارند.