خلاصة:
هانری کوربن دین پژوه، شیعه شناس و فیلسوف برجستۀ فرانسوی در مطالعات تطبیقی متعددش توانست ارتباط فلسفی و عرفانی بین فلسفۀ خسروانی ایران باستان با روایات اسلام شیعی و فلسفۀ اشراق مطرح کند. وی با بررسی بر روی آثار سهروردی و ابن سینا نه تنها به بن مایه های فلسفۀ خسروانی دست پیدا کرد، بلکه به سرچشمه های اصلی فلسفۀ خسروانی، حکمت مزدایی، روایات اساطیری و متون مربوط یه آیین زردشتی نیز توجه داشت، و همچنین مسألۀ شباهت و انطباق این تعالیم را با روایات اسلام ایرانی به طور جدی پیگیری کرد. در این پژوهش آن بخش از مطالعات و پژوهش های هانری کوربن که حکایت های نمادین عرفانی یا روایات شیعی، معادلی مشابه در فلسفۀ خسروانی یا روایات اساطیری و آیین مزدایی دارد، مورد نظر است. از میان موارد ارزشمندی که کوربن به تطبیق آن در دو تفکر اسلام شیعی و حکمت باستانی پرداخته است، جای دارد به دو موردِ فراموش شده؛ یکی ماجرای ادامۀ نسل و پادشاهی فریدون و ایرج از طریق فرزند دخترش، منوچهر، و دیگری در اختیار داشتن بانویی آسمانی، اسپندارمذ، آب و زمین بپردازیم؛ اولی مشابه ادامۀ نسل و امامت و ولایت پیامبر اسلام(ص) از طریق فرزند دخترش، و دومی مشابه مهریۀ شفاهی حضرت فاطمه(س) (آب در کابین داشتن) اوست.
ملخص الجهاز:
از میان موارد ارزشمندی که کوربن به تطبیق آن در دو تفکر اسلام شیعی و حکمت باستانی پرداخته است ، جای دارد به دو مورد فراموش شده ؛ یکی ماجرای ادامۀ نسل و پادشاهی فریدون و ایرج از طریق فرزند دخترش ، منوچهر، و دیگری در اختیار داشتن بانویی آسمانی، اسپندارمذ، آب و زمین بپردازیم ؛ اولی مشابه ادامۀ نسل و امامت و ولایت پیامبر اسلام (ص ) از طریق فرزند دخترش ، و دومی مشابه مهریۀ شفاهی حضرت فاطمه (س ) (آب در کابین داشتن ) اوست .
در میان مطالعات دقیق در بخش های متعدد فلسفه و فرهنگ مزدایی با فلسفۀ شیعی، به نظر میرسد دو نکتۀ دیگر از قلم کوربن جا مانده باشد؛ یکی تطبیق چهرة سپنته ارمئتی با فاطمه (س ) به جهت در اختیار داشتن آب های زمین ، و دیگری در تطبیق روایت اسطوره ای ایرج و ادامۀ نسل و پادشاهی وی از طریق نوة دختریاش ، با ادامه یافتن نسل ولایت از طریق نوة دختری پیامبر اسلام (ص ).
» (پورداود ١٣٨٠: پاورقی٨٣ به نقل از آثارالباقیه ابوریحان بیرونی ٢٢٩) جایگاه حضرت فاطمه (س ) نزد خداوند واژة «فاطمه » و وجه تسمیۀ آن برای دختر پیامبر اسلام (ص )، معانی و دلایل مختلفی ذکر شده است ، اما به نظر میرسد دو وجه از بین این تسمیه ها با معنا و نقش فرشتۀ سپندارمذ قابل تطبیق باشد.