خلاصة:
یکی از مباحث مطرح شده در کتاب درسی تاریخ(۲) رشته ادبیات
و علومانسانی، مبحث هجوم مغول به ایران است که از جمله به فتح سمرقند انجامید.سمرقند شهری است واقع در دشت زرافشان که در آن عصر به دلیل قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم حائز اهمیت بود.شهری بود که می توانست از ورود مغولان به خراسان جلوگیری کند و فتح این شهر مغولان را قدرتمندتر می کرد؛چنانکه آن ها توانستند پس از تصرف آن،سی هزار صنعتگر سمرقندی را به خدمت بگیرند.در این مقاله به انعکاس فتح سمرقند در منابع مختلف پرداخته ایم.
ملخص الجهاز:
سقوط سمرقند به دست مغولان: نگاهی تحلیلی ـ مقایسه ای به چند منبع تاریخی / شهرستان ایذه / دبیر زبان و ادبیات فارسی / شهرستان ایذه ؛ سید داریوش رضوی / دبیر تاریخ / فریده جهانگیری ۱۳۹۷/۱۰/۲۹ یکی از مباحث مطرح شده در کتاب درسی تاریخ (۲) رشته ادبیات و علومانسانی، مبحث هجوم مغول به ایران است که از جمله به فتح سمرقند انجامید.
/ فتح سمرقند در تاریخ گزیده در کتاب «تاریخ گزیده»، که تألیف حمدالله مستوفی است، اشارهای به فتح سمرقند نشده و تنها این روایت آمده است که: «نخست در اترار جنگ کرد...
بیضاوی در قسمت خوارزمشاهیان، تنها اشارهای گذرا به هجوم مغول دارد حال آنکه انتظار میرفت آنجا از فتوحات آنان در ایران هم سخن بگوید اما در این قسمت، مطلبی که اشاره به فتح سمرقند یا بهطور کلی فتوحات چنگیز باشد بیان نشده است.
بیضاوی در کتاب خود نه تنها هیچ اشارهای به فتح سمرقند توسط مغولان نکرده بلکه در بیان مطالب از جهانگشا کمک گرفته است و کتابش تلخیصی از تاریخ جهانگشاست.
فتح سمرقند در روضةالصفا کتاب دیگری که در آن به فتوحات چنگیز اشاره شده، کتاب «روضئالصفا» اثر میرمحمد سیدبرهانالدین خاوندشاه (میرخواند) است، اما با نگاهی به مورد زیر مشخص میشود که این کتاب هم تحتتأثیر تاریخ جهانگشا بوده است: جوینی در وصف سمرقند گفته است:«..
انتظار میرفت که در این باب به مطالب تازهای در روضئالصفا و حبیبالسیر دست پیدا کنیم؛ اما آنچه در این دو کتاب آمده بهخصوص در مورد فتح سمرقند، برگرفته از جهانگشاست و صرفاً به ذکر وقایع پرداخته شده است.