خلاصة:
روابط ایران و یونان با یکدیگر و حضور و حکومت یونانیان در برههای از تاریخ ایران سبب
تاثیر و تاثر متقابل این دو فرهنگ شده است. یکی از موارد بارز این تاثیر و تاثر شباهت قصة
ایرانی (ه) و اسطورة یونانی «پسیخه و اروس)» است. شباهت این قصه با اسطورة پادشده به
حدی است که امکان بررسی آنها را از منظر تطبیقی میسر میسازد. بررسی تطبیقی ساختار این
اسطوره و روایات مختلف قصة پادشده حاکی از وجود اسطورهبنهای مشابه فراوان در میان
آنهاست. از سوی دیگرء توجه به ساختار و نمادهای موجود در اسطوره و روایتهای قصه
آشکار میکند که اسطوره «پسیخه و اروس» و قصه (آه» در ژرفساخت خود تقابل دو مفهوم
باروری و ناباروری را نشان میدهند و با اسطوره ایزد گیاهی مرتبط هستند. نشانههایی چون
درخت. مار غلات و نیروی بارورکنندگی و فرزندبخشی مرد در این قصه و نیز کارکرد اروس
در اساطیر به عنوان خدای عشق که با آمیزش جنسی پیوند داشت و تداوم بقای موجودات و
طبیعت را سبب این فرض را میکند.
ملخص الجهاز:
از اين قصه روايت هايي متعـدد بـا تفـاوت هـايي انـدک وجـود دارد کـه در کتـاب طبقه بندي قصه هاي ايراني نيز شماره هاي جداگانه اي براي آنها در نظر گرفته شده است .
قصه هاي يادشده در ظاهر قدري متفاوت به نظر مـي رسـند امـا بـا بررسي تطبيقي آنها با اسطورة يوناني «پسيخه و اروس » چنين مي نمايـد کـه همـۀ آنهـا صورت هاي گشتاريافته ٢ و پاره هاي اين اسطوره هستند.
از آنجـا کـه هرگـاه اسـطوره و قصۀ پريان مشابه و مبتني بر نظام يکسـاني باشـند، همـواره اسـطوره کهـن تـر اسـت و صورت اسطوره اي يا ديني صورت اصلي و صورتي که در قصۀ پريان آمده است ، ثانوي در نظر گرفته مي شود (پراپ ١٣٩)، به نظـر مـي رسـد کـه اسـطورة «پسـيخه و اروس » صورت کهن تر يا دست کم يکي از صورت هاي کهن ــ با فرض وجـود صـورت هـاي ˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰˰ 1.
تأثير و تأثر متقابل اساطير و قصه ها تنها محدود به اساطير و قصه هاي يـک جامعه نيست بلکه سرزمين هايي را که تاريخ و جغرافياي مشترک و روابط و مشـابهات فرهنگي دارند نيز شامل مي شود (لوي استروس ١، ١٩٦٩: ١) در اين مقاله بر بنياد نظريۀ «اسطوره شناسي ساختاري »٢ کلود لوي استروس بـه بررسـي تطبيقي اسطوره و روايات مختلف قصۀ يادشده مي پردازيم .
شايان ذکر است در روايت سغدي اين قصه ، دختر با ماري که از پدرش خواسته است يکـي از دختـرانش را بـه او بدهد، ازدواج مي کند و سپس مار تبديل به جواني زيبا مي شود اما پايـان ايـن قصـه بـا روايت هاي ايراني متفاوت است .