خلاصة:
این مقاله به چند موضوع اساسی در خصوص یکی از مهمترین ارکان اندیشه عرفانی سید حیدر آملی پرداخته است. ابتدا به طور مشروح به انگیزه طرح این موضوع از سوی سید حیدر اشاره شده و سپس به بیان چگونگی رابطه بین تشیع و تصوف پرداخته است و مهمترین دستاور این نوشتار این است که سید حیدر قائل به وحدت بین دو فرقه حقه تشیع و تصوف میباشد و این دو یک حقیقت واحد هستند، که انسان کامل باید به آن برسد.
This paper deals with some basic issues in terms of one of the most important pillars of Seyyed Heydar Amoli’s mystical mind. At first, the motivation of this issue is explained in details by Seyyed Heydar and then the relationship between Shi’ism and Sufism is raised. The most significant achievement in this writing is that Seyyed Heydar is prone to the unity between the two sects of Shi’ism and Sufism. They are in fact one single reality that the perfect man should achieve.
ملخص الجهاز:
. (آملی، ١٣٦٨: ٤) و سپس بطور صریح تر علت تقاضای نگارش را چنین بیان می کند: علت تقاضای آنان از من این بود که آنها با چشم بصیرت و نافذ خود آثار نعمت حق تعالی و الطاف او را در حق من دیده اند و انوار فیض و هویت حقیقی اهل بیت علـیهم السـلام را در من مشاهده نمودند و نیز از کیفیت آگاهی من نسبت بـه اصـل و قواعـد هـر دو گـروه اطـلاع داشته اند و از تحصیل جامع در عقاید هر دو گروه با خبر بوده اند زیرا مـن از دوران جـوانی و حتی در دوران طفولیت در تحصیل عقاید اجداد طـاهرینم کوشـا بـوده ام و بـه حسـب ظـاهر، احکام شریعت را که مخصوص گروه شیعه و طریقت را کـه مخصـوص فرقـۀ صـوفیه اسـت فراگرفته توفیق مطابقت آنها نسبت به یکدیگر را پیدا کردم تا اینکه حقانیت هر دو ثابت شد و عقاید طرفین را نعل بالنعل نسبت به هم مطابقت دادم و به جائی رسیدم که گویی خود جـامع بین حقیقت و شریعت شده ام و ظاهر و باطن احکام و حقایق در من گرد آمده اند.
(آملی، ١٣٦٢: ٢٠) سیدحیدر برای از بین بردن این تصور بعد از تعریف و بیان مربـوط بـه آن ، بـرای شـیعه و صوفی به مشترکات می پردازد و این دو طائفه را بسمت وحـدت سـوق مـی دهـد و در اولـین مرحله مرجع پیوند احکام صوفیه و شیعه را تعالیم ائمه طاهرین علـیهم السـلام مـی دانـد و راه خاتمه دادن به اختلافات را به درک و فهم جامع احادیـث چهـارده معصـومین علـیهم السـلام منحصر می سازد و کثرت استشهاد به کلام ائمه معصومین علیهم السلام در کتاب جامع الاسرار با اینکه یک کتاب عرفانی است همین موضوع است که به شیعه و صوفی بفهمانـد کـه امامـان شیعه حامل این اسرار بوده اند و بلکه معدن و منبع و سرچشمه آنها هستند.