خلاصة:
نگاه ساختاری در تبیین وقوع انقلابها در چارچوب تئوری انقلاب از مهمترین رویکردهای پژوهشگران به حوزه مطالعات انقلاب میباشد. با وقوع انقلاب اسلامی ایران این صاحبنظران به تجدیدنظر در چشمانداز نظریهپردازی خود نسبت به انقلاب ایران پرداختند. از شاخصترین این افراد در این رویکرد، تدا اسکاچپول است که نظریه دولت رانتیر و اسلام شیعی را درباره انقلاب اسلامی ایران مطرح نمود. از این رو هدف مقاله «مقایسه انقلاب اسلامی ایران(1979) و انقلاب مصر(2011)» بر اساس مدل نظری اسکاچپول میباشد. سعی بر آن است تا به این پرسش پاسخ داده شود که آیا نظریه اسکاچپول میتواند انقلاب ایران و مصر را توامان مورد تبیین قرار دهد. نتایج حاکی از آن است که انقلاب مصر در برخی از زمینهها بر اساس نظریه اسکاچپول با انقلاب ایران همخوانی دارد و در برخی از آن تفاوتهای چشمگیری وجود دارد، بنابراین بر اساس این تفاوت ها انقلاب مصر نتوانست از مدار انقلاب سیاسی عبور کند و به یک انقلاب اجتماعی بدل گردد.
ملخص الجهاز:
آزمون پذيري نظريه دولت رانتير در انقلاب هاي جهان اسلام ( مطالعه موردي ايران و مصر ) محمد جواد هراتي ١ دانشيار گروه معارف اسلامي دانشگاه بوعلي سينا (نويسنده مسئول ) روح الله مهدي زاده ٢ دانشجوي دکتري تاريخ انقلاب اسلامي دانشگاه بوعلي سينا تاريخ دريافت : ١٣٩٧/٠٢/٢٨ تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٠٥/٢١ 49 چکيده نگاه ساختاري در تبيين وقوع انقلاب ها در چارچوب تئوري انقلاب از مهمترين رويکردهاي پژوهشگران به حوزه مطالعات انقلاب مي باشد.
پورسعيد(١٣٩٠) در مقاله خود با عنوان (بررسي مقايسه اي انقلاب اسلامي ايران و انقلاب مصر) با استفاده از فرايند انقلابي و همچنين نظريه فرصت سياسي در چارچوب جامعه شناسي جنبش هاي اجتماعي به تحليل اين دو انقلاب پرداخته است .
در نظريه ساختارگرايانه به مولفه هايي چون رهبري ، ايدئولوژي ، احزاب و سازمان هاي سياسي و فرهنگي ، روشنفکران وکارگزاران تاريخي کمتر توجه شده است و بيشتر مؤلفه هايي ساختاري چون ساخت اجتماعي و سياسي، ساخت نظام بين الملل و ساخت دولت ، مدنظر ٥٢ قرار گرفته اند (رفيع پور، ١٣٨٧: ١٣)، عمده نظريات ساختارگرايانه در دهه ٧٠ م تنظيم و نشر پيدا نمود.
٣-١-مدل نظري اسکاچپول درباره رخداد انقلاب اسلامي ايران دستگاه مفهومي اين پژوهش که از مهم ترين مؤلفه هاي ديدگاه اسکاچيول در تشريح نظريه دولت رانتير درباره انقلاب اسلامي ايران تشکيل گرديده است موارد زير را شامل مي گردد: ١- ويژگي دولت رانتير ٢- مدرنيزاسيون ٣-شهر کانون مقاومت سياسي ٤- جايگاه ايدئولوژي ٥- نقش رهبري ٦- ارتش و دستگاه سرکوب ٧- عدم پيش بيني انقلاب ٨- تحليل ارادي انقلاب .
(
, 
, 
)
