خلاصة:
تربیت اعتقادی مهم ترین بخش نظام جامع تربیتی اسلام است که در آن اصول اعتقادات اسلام؛ یعنی باور به خداوند، پیامبران، امامت و معاد به متربی منتقل می شود. در این بین، اعتقاد به وجود خداوند اصل و بنیاد دیگر باورها به شمار می رود. از آنجا که اسلام، نظام تربیتی ویژه خود را ارائه کرده ، لازم است تا روش های مناسب با اصول اعتقادی اسلام بر مبنای متون اسلامی استخراج شده و تعیین شوند. یکی از منابع استخراج روش های تربیتی، سیره قولی و عمل امامان معصوم ? از جمله امام همام علی بن موسی الرضا ? است که به اعتبار فرصت تاریخی ویژه ای که برای آن حضرت پدید آمد ، می تواند منبع سرشاری از نظامات تربیتی را دربر داشته باشد. مقاله حاضر با این پیش فرض، به تبیین روش های تربیت اعتتقادی با هدف ایجاد باور به وجود خداوند بر اساس سیره و سخنان حضرت رضا ? پرداخته است. روش هایی؛ مانند تکرار مفروضات بدیهی با شیوه های همراه با تمثیل جذاب و نوآورانه، ایجاد انس و احساس محبت به خداوند، عقل گرایی، علم آموزی، استدلال محوری، پاسخ دهی به شبهه و ابطال دیدگاه های رقیب، برجسته سازی و ایجاد اهمیت و تفهیم غیر مستقیم، مهم ترین روش های قابل برداشت از سخنان حضرت رضا ? در ایجاد باور به وجود خداوند است.
ملخص الجهاز:
روشهای ایجاد و تعمیق باور به وجود خداوند در تربیت اعتقادی بر اساس سیرهی امام رضا (ع) سیدابوالقاسم موسوی دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد ghasemmosavi23@yahoo.
تکرار مفروضات بدیهی با شیوههای همراه با تمثیل جذاب و نوآورانه، ایجاد انس و احساس محبت به خداوند، عقلگرایی، علمآموزی، استدلالمحوری، پاسخدهی به شبهه و ابطال دیدگاههای رقیب، برجستهسازی و ایجاد اهمیت و تفهیم غیرمستقیم، مهمترین روشهای قابلبرداشت از سخنان حضرت رضا (ع) در ایجاد و تعمیق باور به وجود خداوند است.
بر این بنیاد، مسئله و پرسش اصلی مقالهی حاضر، این است که روشهای تربیتی قابل برداشت از سخنان حضرت رضا (ع) در عرصهی ایجاد و تعمیق باور به وجود خداوند کداماند؟ آثار و نوشتههای بهدستآمده در موضوع تربیت اعتقادی مبتنی بر آموزههای اسلامی را میتوان به دو بخش عام و خاص تقسیم کرد.
معناشناسی تربیت اعتقادی بر اساس آنچه گفته شد، تربیت اعتقادی را میتوان اینگونه تعریف کرد: فرآیندی که به ایجاد و تعمیق باورهای اعتقادی اسلام یعنی باور به وجود خداوند، پیامبران، امامت و معاد در مخاطبان و شکوفایی و به کمال رساندن آنها میانجامد؛ بهعبارتدیگر، مجموعه اقداماتی است که مربی برای شکلدهی نظام باورها، اقناع فکری و پذیرش قلبی و التزام درونی در متربی انجام میدهد (اعرافی، 1392، ص49).
د. علمآموزی روش دیگری که میتوان از روایات امام رضا (ع) دربارهی باور به وجود خداوند به دست آورد، تأکید بر دانشاندوزی و توجه به علم است.