خلاصة:
ادبیات شناسنامه و هویت هر دورهای است که میتوان در پرتو آن به واقعیات روزگار مؤلف و رویدادهای اجتماعی و سیاسی عصر وی دست یافت. به گواهی تاریخ، دوره مغول از پر التهابترین و بحرانیترین دورهها در تاریخ ایران به شمار میآید. هجوم لشکر تاتار از یک سو و روی کار آمدن و قدرتگیری طبقاتی از امرا و حاکمان بیدادگر و نالایق داخلی از سوی دیگر، سبب گردید تا آثار این دوره غالباً رنگ و بوی انتقاد و اعتراض به خویش بگیرد. در حقیقت ادبیات به عنوان آیینه تمامنمای هر عصر و ادیبان در مقام حامیان و سخنگویان مردم، با افشاگری و روشنگری از درد و رنج مردم ستمدیده و تبعات ناشی از بیدادگری حاکمان جور سخن گفتند. شهابالدین محمد خرندزی زیدری نسوی از نویسندگانی است که در «نفثه المصدور»، ضمن خاطرهگوییهای شخصی، به تشریح اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه خویش میپردازد. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده و نتیجه حاکی از آن است که حسرت بر گذشته آرمانی، از مهمترین مضمونهای نفثه المصدور بوده است و نویسنده توانسته با بهرهگیری هوشمندانه از شگردهای زبانی ویژه، عاطفه و اندیشه قوی، بازتابدهنده جلوههای پایداری عصر خویش باشد.
ملخص الجهاز:
٢- پيشينۀ پژوهش دربارة نفثة المصدور مقالات متعددي نوشته شده است ؛ ازجمله مي توان به «نقد و بررسي زيباشناختي نفثة المـصدور» از احمـد طحـان (١٣٨٧) در فـصلنامۀ پـژوهش هـاي ادبـي، «بررسـي کنايـه و انـواع آن در نفثة المـصدور» از محمـد صـادقي (١٣٨٧) در پژوهشنامۀ فرهنگ و ادب ، «درآمدي بر سخن آرايي و ظرافت هاي معنـايي در نفثۀالمـصدور زيـدري نـسوي » از احمـد فاضـل (١٣٨٨) در پژوهشنامۀ ادبيات تعليمي، «صنعت ايهام در آفرينش سبک هنري نفثة المصدور» از شبنم قـديري يگانـه (١٣٨٩) در فصلنامۀ تخصصي سبک شناسي نظم و نثر فارسي (بهـار ادب )، «نمودهاي رمانتيسم در نفثة المصدور» از محسن بتلاب اکبرآبادي و محمدعلي خزانه دارلو (١٣٩٠) در پژوهش هاي زبان و ادبيات فارسي، «نگاهي تازه به ويژگي هاي زباني و بلاغي نفثة المـصدور» از صديقه مهربان (١٣٩٠) در فصلنامۀ تخصصي سبک شناسي نظم و نثر فارسي (بهار ادب )، «نفثة المصدور از منظـر رمانتيـسم » از حــسين ميکــائيلي و ابــراهيم گــودرزي (١٣٩١) در مجلــۀ تحقيقـات تعليمـي و غنـايي زبـان و ادب فارسـي، «بررســي روايــت و بن مايه هاي داستاني در نفثة المصدور» از محمود رنجبر و محمدعلي خزانـه دارلـو (١٣٩١) در مجلـۀ کـاوش نامـۀ زبـان وادبيـات فارسي، «تحليل زبان شناسانۀ نفثة المصدور زيدري نسوي » از علي اکبر سام خانياني و مصطفي ملک پايين (١٣٩٢) در نشريۀ زبان و ادب ، «نگاهي بـه نثـر فنـي برمبنـاي مقايـسۀ نفثة المـصدور و دره نـادره » از زهـرا محمـديان (١٣٩٢) در فـصلنامۀ تخصـصي سبک شناسي نظم و نثر فارسي (بهار ادب )، «تحليل ساختاري زبان غنايي (با تکيه بر نفثة المصدور)» از اميد ذاکري کيش ، اسحاق طغياني و سيدمهدي نوريان (١٣٩٣) در فصلنامۀ جستارهاي زباني اشاره نمود.