خلاصة:
حقوق شهروندی همان توجه به کرامت انسانی بهعنوان اشرف مخلوقات است که حق حیات، زندگی برابر، رفتار عادلانه و مشارکت در حوزههای مختلف جامعه را دربر میگیرد. حقوق شهروندی، به حقوق و تکالیف مردم در مقابل همدیگر و طریقة آن، اصول، اهداف و روش ادارة شهر و نحوة کنترل در رشد هماهنگ آن میپردازد. در این پژوهش، به دو رویکرد مبنایی حقوق شهروندی اشاره شده است که یکی بر اندیشة آرمانخواهی در مفهوم حقوق شهروندی تاکید دارد و تمایل به گام برداشتن در جهت اجرای حقوق دیگر اعضای جامعة سیاسی را بر اساس رضایت و توافق همگانی بر آرمانها میداند. دیدگاه دیگر، حقوق شهروندی را مجموعهای از حقوق و تکالیف ملازم یکدیگر میداند که هر کس شهروند جامعه باشد، بهطور برابر از آن برخوردار میشود. از این منظر، حقوق شهروندی آمیختهای از حقوق، وظایف و مسئولیتهای شهروندان در قبال یکدیگر است. حقوق شهروندی فقط به روابط همشهریان با یکدیگر خلاصه نمیشود؛ بلکه به روابط دولتمردان و هممیهنان با اتباع نیز گسترش مییابد.
ملخص الجهاز:
مفهوم «شهروند» زمانی ایجاد میشود که در یک جامعه، همة افراد آن به همة حقوق و مزایای سیاسی و حقوقی دسترسی داشته و از تمام موقعیتهای خوب زندگی در مسائل اجتماعی و اقتصادی به سادگی برخوردار باشند؛ درحالیکه شهروندان هر جامعه بهعنوان عضوی از جامعه، در مسائل مختلف جامعه، همکاری دارند و حقوق آنها با مسئولیتهایی همراه است که برای کمک به جامعه و بهتر انجام شدن امور جامعه و ایجاد نظم عادلانه، بر عهدة آنهاست.
برای نمونه، در فرانسه، شهروندی تنها یک مفهوم حقوقی است که حقوق و تعهدات شهروندان و مجموعهای از نقشهای اجتماعی و خصایص اخلاقی را در قبال جامعة سیاسی تشریح مینماید (همان)؛ اما بهنظر میآید میتوان حقوق شهروندی را با حقوق اتباع کشورها مترادف دانست (میلر، 1383، ص 130)؛ چون این حقوق فقط به روابط همشهریان با یکدیگر یا با مسئولین خلاصه نمیشود؛ بلکه میتواند در روابط دولتمردان و هممیهنان با اتباع نیز گسترش یابد.
نتیجهگیری مفهوم «شهروند» زمانی ایجاد میشود که در یک جامعه همة افراد آن به همة حقوق و مزایای سیاسی و حقوقی دسترسی داشته و از تمام موقعیتهای خوب زندگی در مسائل اجتماعی و اقتصادی به سادگی برخوردار باشند؛ درحالیکه شهروندان هر جامعه بهعنوان عضوی از جامعه در مسائل مختلف جامعه همکاری دارند و حقوق آنها با مسئولیتهایی همراه است که برای کمک به جامعه و بهتر انجام شدن امورات جامعه و نظم عادلانه بر عهدة آنهاست که معرفت و آگاهی از این مسئولیتها و حقها میتواند در ارتقای شهروندی و برپایی عدالت و نظم در جامعه مؤثر باشد.