خلاصة:
«عیون الاخبار» پس از«البیان والتبیین» جاحظ مهم‌ترین کتاب ادب شناخته شده است. وی در این کتاب هر فصل را «کتاب» نامیده است، برخی از فصول این کتاب عبارت‌اند از آداب کشورداری، آئین رزم و جنگاوری، اندرزهای پادشاهان، خلفا و حکیمان، سخنان حکمت آمیز بزرگان، خصلتهای شایست و ناشایست، و ضرب‌المثل‌ها. از کتابهایی که به تقلید از «عیون الاخبار» نوشته شده کتاب «العقد الفرید» از ابن عبد ربه است. مولف در این کتاب تمام بخشهای کتاب «عیون الاخبار» را در لابه‌لای تالیف خود جای داده و سپس مطالبی را که از دیگر کتاب‌ها اقتباس کرده در میان فصل‌ها و باب‌های کتاب خود گنجانده است. ابن عبد ربه کتاب خود را به تقلید از «عیون الاخبار» نگاشته و بسیاری از روایتهای آن را بدون ذکر نام ابن قتیبه و با حذف سلسله سندها نقل کرده است. در پژوهش حاضر که به روش تطبیقی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و دیجیتالی نگاشته شده است، دو کتاب ذکرشده مورد تحلیل قرار گرفته و به ذکر شباهتها و تفاوتهای آن‌ها پرداخته شده است.
ملخص الجهاز:
ابن عبـد ربـه کتـاب خـود را بـه تقليد از «عيون الأخبار» نگاشته و بسياري از روايت هاي آن را بدون ذکر نام ابن قتيبه و با حذف سلسله سندها نقل کرده است .
«العقد الفريد» ابن عبد ربه از نظر ساختار و اسلوب و محتوا ابن عبد ربه چون مطالب کتـاب خـود را گزينشـي از ميـان آثـار و تأليفـات ديگـران ميداند و ميگويد کتاب گزيده اي از موضوعات و مطالبي است کـه از بزرگـان شـنيدم و کتاب خود را به مرواريد و جواهري ارزشمند تشبيه ميکند(ابن عبـد ربـه ،١٩٨٣: ١/ ٤)، لذا کتاب را به بيست و پنج فصل تقسيم کرده و هر فصل را به نـام مهـره هـاي گردنبنـد نامگذاري کرده است مانند لؤلؤ، فريدة،أياقوتة ،أمرجانة ،أمجنبة ،أجوهرة،أزمردة،أيتيميـة ، و عسجدة .
اما ابن عبد ربه که کتاب خود را مانند مرواريدي در ميان ديگـر کتـاب هـا مـيدانـد، «العقد الفريد» را با الهام از مرواريدها و جواهراتي که يک گردنبند را تشکيل مـيدهنـد، به بيست و پنج فصل تقسيم کرده و هـر فصـل را بـه نـام يکـي از مهـره هـاي گردنبنـد نامگذاری کرده است و سپس هر فصل را به دو جزء تقسیم نموده تا در نهایت کتاب مشتمل بر پنجاه جزء شود.
ابن عبد ربه نيز در «العقد الفريد» روايت هـاي ايراني اين بخش از کتاب را تقريبا بدون تغيير کلـي در کتـاب خـود آورده اسـت .
برخـي روايت هاي که مربوط به آيين هاي ايراني اسـت و ابـن عبـد ربـه از فصـل نخسـت کتـاب «عيون الأخبار» يعني کتاب السلطان اقتباس کرده عبارت اند از: «لرجل من الهند ينصح ملکا: في کتاب للهند»(ابن عبد ربه ، ١٩٨٣: ١/ ١٢، ١٩، ٤٢).
(
, 
, 
)
