خلاصة:
دعا ، یعنی راز و نیاز با معبود و طلب حاجت از وی و عاملی برای استحکام با ارتباط با ماوراء طبیعت و خالق جهان هستی است. دعا، وسیله ارتباط بندگان با خداست و یک برنامه ی عمومی و گسترده برای همه کسانی که می خواهند با خدا راز و نیاز کنند. روح هر عبادتی ،وسیله قرب به خدا و رازو نیاز با اوست . لذا ، می تواند در لحظه های بحرانی زندگی یک فرد اورا نجات دهد و امیدواری را در او زنده کند. از نظر قرآن مجید، دعا ندای فطرت بیدار انسان خداجوست که از عمق جانش برمی خیزد و همانند عاشقی شیدا، معشوق ناپیدایش را می خواند و به درگاهش دست نیاز می برد. دعا یکی از شروط و ایجاد استعداد و قابلیت است برای گرفتن انوار عالم ملکوت ، و هیچ کس سوالی نکرد و دعایی ننمود مگر اینکه چیزی عاید اوشد. در این نوشتار فلسفه دعا و نیایش و تاثیر آن بر زندگی انسان ها و شرایط استجابت آن وعدم آن و.... با توجه به آیات و روایات و آموزه های دینی بررسی شده است.
ملخص الجهاز:
اشتراک همه ی انسان ها در دعا کردن ، مارا به عاملی مشترک در درون همه ی انسان ها رهنمون می کند که ریشه در فطرت آدمیان دارد چنان که خداوند در قرآن می فرماید:(( فَأقِم وَجهَکَ لِلدَّین حَنیفاً فِطرَتَ اللهِ الّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیها)) (روم،30)فطرت، نوع خاصی از آفرینش است که مخصوص انسان بوده وهیچ گاه تغییر نمی کند چند گاهی ممکن است انسان در تلاطم حوادث وغفلت ها دچار ضعف وسستی شود.
(برقی، محمدبن خالد ،بی تا ، ص39) از آیات قرآنی و سخنان اولیای گرامی اسلام ،استفاده می شود که ذکر عبارت است از، یاد خدا در همه احوال و پیشامدها و توجه به حضور در محضر الهی و او را حاضر و ناظر بر اعمال و رفتار خویش دانستن و این که هیچ امری بر او پوشیده نمی ماند.
(تفسیر مجمع البیان ، جلد8، ص528)در بعضی روایات؛ دعا کردن حتی از تلاوت قرآن هم افضل شمرده شده است چنان چه از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) وامام باقر (علیه السلام) وامام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمودند : «الدعاء افضل من قرائه القرآن» (مکارم الاخلاق ،ج 2 ، ص 34) این از جمله خطبه های حضرت امیرعلی (ع) است که در خطبه ی نماز جمعه ایراد فرمود: تضرع و دعا و تقاضای غفران الهی را زیاد داشته باشید.
فردی از امام علی (ع) سؤال کرد: با اینکه خداوند فرموده است: «ادعونی استجب لکم » چرا دعای ما مستجاب نمی شود؟آن حضرت فرمود: «به خاطر این که دل های شما در هشت مورد خیانت کرد:اول: شما خدا را شناختید ولی حق او را به جا نیاوردید، پس این شناخت سودی به حال شما نداشت.