خلاصة:
دستور زبانهای عربی و فارسی دری، کاربردهای ویژهای دارد، که علم نحو در میان زبانهای عربی و
فارسیدری، کاربردهای ویژه و خصوصیات مختص به خود را دارا است. نحو یک اصطلاح قدیمی است
که با قواعد دستوری زبان از آغاز سخنگوی و دستوری نگاری زبانها با هم ارتباط تنگاتنگ داشته، و
هم در ابیات نثری و شعری قابل درک است، هرگاه به کلمات، و یا جملات عربی و فارسی، از دید
دستوری نگاه انداخته شود ارزشیابی آن توسط علم صرف واژه شناسی و علم نحو طرز ترکیب آن
بدست میآید، بناء نسبت یکی از مباحث کلیدی هر دو زبان هست که در ترکیب جملات از دیدگاه
دستوری نقش آفرینی مینماید، که همین نقش آفرین در دستور باعث زیبایی کلام و متین بودن آن
میگردد؛ سپس فرق نسبت در دستور زبان عربی و زبان فارسی دری وجود دارد. و همچنین شباهت
های بسیاری نیز بین این دو، وجود دارد. از آنجایی که علم صرف یکی علوم اساسی هر دو زبان مزبور
است از جمله مباحث اساسی علم نسبت و کاربرد آن در دستور هر دو زبان است. که دارای گونههای
مختلف و کاربرد وسیع در دو زبان فارسی دری و زبان عربی را دارد، بر آن شدیم تا به بررسی نسبت
وکاربرد آن در دو زبان فارسی دری و عربی بپردازیم. روش تحقیق: در تحقیق این موضوع از شیوه
کتابخانه ای استفاده شده است.
ملخص الجهاز:
نسبت عبارت اند از الحاق یاء مشدد در آخر اسم و کسر ماقبل آن برای دلالت به نسبت یک چیزی به چیزی دیگر؛ مانند: عراقی که نسبت به عراق دارد، و به همین گونه مصری.
یاء نسبت اگر مخفف ویا غیر مشدد باشد، باز در ادای تقدیری قرار گرفتن حرکات : ضمه و کسره در هنگام اعراب طوری در کلمه های قاضی اسم منقوص جاری میگردد، مشابهت پیدا میکند.
اگر فرض شود که یاء نسبت غیر مشدد است ، و اسم منسوب ( العربی) را بدون تشدید یاء در نظر بگیریم ، مانند: العربی یحافظ علی العهود، در هنگام اعراب کلمه العربی گفته میشود: مبتدا مرفوع و علامت رفع آن ضمه مقدر بالای یاء بنابر ثقیل بودن .
الف در کلمه (ملهی) حرف چهارم و لام که حرف دوم آن ساکن است ، بناء درهنگام نسبت جواز دارد که به واو بدل شود ویا هم حذف گردد.
(عباس ،٦٧٦،١٩٩٨) نسبت اسم های سه حرفی محذوف للام : ١- در زبان عربی یک عده کلمه ها وجود دارند که لام الفعل آن محذوف اند، ولی درهنگام تثنیه و جمع این حرف محذوف به اصلش برمیگردد، که درهنگام نسبت نیز به اصلش برگردانیده میشود.
جهت وضاحت بیشتر کلام به نمونه های آتی توجه فرمایید: أ- کلمه (أب ) درهنگام تثنیه به ابوان با برگردانیدن حرف محذوف کلمه به اصلش که واو است مثنی ساخته میشود، به همین گونه در نسبت نیز أبوی میشود.