خلاصة:
اهداف و زمینهها: از مهمترین چالشهای زیستمحیطی بهوجود آمده در غرب کشور در سالهای اخیر پدیده گردوغبار است که امروزه به یکی از مشکلات اساسی در مناطق خشک و نیمهخشک تبدیل شده است. این پدیده به عنوان یک پدیده اقلیمی در تمام شرایط آبوهوایی رخ میدهد که اثرات نامطلوب اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و تجاری را سبب میگردد. در این تحقیق برای بررسی تاثیر ویژگیهای سطحی زمین بر ایجاد چشمههای گردوغبار موثر بر غرب کشور، از کانونهای شناسایی شده توسط جلالی و داوودی(2008) استفاده گردید. منطقه مورد مطالعه با مساحتی حدود 1200000 کیلومتر مربع بخش شرقی خاورمیانه شامل کشور عراق و قسمتی از کشورهای ایران، ترکیه، سوریه، اردن، عربستان سعودی و کویت را در بر میگیرد. هدف از این پژوهش، بررسی ویژگیهای ژئومورفیکی و رسوبات سطحی، پوشش اراضی و پتانسیل فرسایش بادی چشمههای گردوغبار در منطقه مورد مطالعه است.
روششناسی: بدین منظور، با توجه به طبقه بندی بولارد (2011)، ابتدا لایههای طبقات ژئومورفیکی، خاک و پوشش اراضی تهیه و براساس اهمیت نسبی طبقات در انتشار گردوغبار، به سه گروه کم، متوسط و زیاد طبقهبندی گردید. در ادامه با استفاده از دادههای 40 ایستگاه هواشناسی شاخص پتانسیل فرسایش بادی (EW) محاسبه و پهنهبندی با روش کریجینگ، انجام شد.
نتیجهگیری: نتایج نشان داد که ویژگیهای ژئومورفیکی بیشترین نقش را در بین عوامل کنترل کننده انتشار گردوغبار را دارند. تپههای ماسهای در بین طبقات ژئومورفیکی با نسبت انتشار 35/3 واحد بیشترین تاثیر را در ایجاد چشمههای گردوغبار دارد. بین طبقات مختلف پوشش اراضی و نوع خاک و کانون های گردوغبار انطباق زیادی وجود ندارد، اما بین پتانسیل فرسایش بادی و چشمههای گردوغبار انطباق وجود دارد و بیشترین کانونهای گردوغبار در مناطق با پتانسیل فرسایش بادی زیاد ایجاد شده است.