خلاصة:
مسئلة ماهیت علم خداوند از مسائلی است که از دیر باز ذهن اندیشمندان و متفکران را به خود واداشته است. در فلسفة دین معاصر، ویلیام آلستون به این مسئله چیستی ماهیت علم خداوند میپردازد؛ آیا میتوان گفت علم خداوند همان باور صادق موجه است؟ در فلسفة اسلامی نیز علم را به دو قسم تقسیم میکنند؛ علم حضوری و علم حصولی. علم خداوند کدام قسم از این دو مورد است؟ علم حصولی یا حضوری؟ در این مقاله پس از بیان دیدگاه آلستون و شیخ اشراق در مورد علم خداوند، به این نظریه میپردازیم که این دو متفکر تا حدودی دیدگاه مشترکی در مورد علم خداوند پس از ایجاد دارند. نظریة شهود مستقیم آلستون و اضافیة اشراقیة سهروردی دو تعبیر از یک دیدگاه است. از دیدگاه آلستون علم خداوند را نمیتوان همان باور درنظر گرفت، چراکه باور با محدودیتها و الزاماتی مواجه است که همسو و سازگار با علم مطلق نیست. نظریة شهود مستقیم آلستون به این معنا است که خداوند مستقیما جهان را شهود میکند و از این رو به آن علم دارد. همچنین آلستون نظریة متفکرانی را که معتقدند علم خداوند همان باور صادق موجه است رد میکند؛ زیرا انتساب آن به خداوند با تناقضاتی مواجه است. در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی دیدگاه ویلیام آلستون و شیخ اشراق، دیدگاه این دو متفکر در مورد ماهیت علم خداوند تشریح شود و تفاوتها و شباهتهای آنها در این زمینه روشن شود.
ملخص الجهاز:
ir تاريخ دريافت : ١٣٩٧/٣/٦، تاريخ پذيرش : ١٣٩٧/٨/١٢ مقاله تلاش شده است تا با بررسي ديدگاه ويليام آلستون و شيخ اشراق ، ديدگاه اين دو متفکر در مورد ماهيت علم خداوند تشريح شود و تفاوت ها و شباهت هاي آن ها در اين زمينه روشن شود.
به همين دليل مسئلة اصلي در اين مقاله آن است که اولا آيا خدا به مخلوقـات خـود علم دارد يا خير؟ و اگر علم دارد، آيا به کليات و مبادي عالم است يا به جزئيات و کليات ؟ ثانيا آيا علم خدا به مخلوقات و جزئيات ، از سنخ باور اسـت يـا خيـر؟ اگـر بگـوييم علـم خداوند از سنخ باور است با چه مشکلات و محدوديت هايي مواجه مي شويم ؟ حکما علم را به دو نوع تقسيم مـي کنند: علم حضوري و علم حصولي .
پايک در اين مقاله علم مطلق را صرفا بر اساس باور تعريف کرد: يک موجود عالم مطلق محسوب مي شود فقط در صـورتي کـه : (١) همـة گـزاره هـاي صادق را بداند، و (٢) به هيچ گزاره کاذبي باور نداشته باشد (٣٢ ,ibid).
به خلافش ، برخي متفکرين ، بر اين باورند که علم خداوند به صورت گزاره اي نيست ، بلکه علم خداونـد بـه مثابة شهود نامتمايز از جهان است (١٨١ :١٩٨٩ ,Alston a).
٦. آيا معرفت ، باور است ؟ اگر بپذيريم که علم الهي ، گزاره اي است ، اين مسئله مطرح مي شود که آيا علم خداوند، باور صادق موجه است يا خير؟ آلستون اين ديدگاه را رد مي کند و اسـتدلال مـي کنـد کـه علـم خداوند نمي تواند همان باور صادق موجه باشد.