ملخص الجهاز:
"دو وثیقه نیز از میران متأخر بدخشان میباشد که مطالب گذشته در باب عفو مالیات و عواید دیوانی از اراضی موقوفه آرامگاه ناصرخسرو در آن تکرار گردیده درین هر دو وثیقه القاب ناصر خسرو(سید المجاهدین-مهر سپهر ولایت-ضبط شده.
عبارات ذیل نیز در سقف در قسمت ماورای پنجره در کنار دستک نوشته شده است: تجدید هذه الروضة المنورة و تربة المقدسة حضرت شاه ناصر طاب ثراه باهتمام رفعت مآب حاجی شاه خطاب بن المرحوم میر محترم بیگ یمگانی-سنه 11109 متأسفانه متولیان آرامگاه به کس اجازه نمیدهند که داخل کتارهء چوبی را که قبر در آنجاست بدقت تفحص یا تعمق کنند.
یک افسانه در باب بنای آرامگاه مردم محل میگویند:یکی از سلاطین غزنه سپهسالار خود را فرستاد که پس از انتظام امور بدخشان تابوت ناصر خسرو را از یمگان به غزنه منتقل گرداند از آنجا که نعش او را در یمگان-در حجرهء خاص به عمق 25 زرع نهاده بودند مدخل آن مسدود و غیر قابل عبور بود.
لیفتنت جان و دیک بیت نیز از زبان مجاوران بقعه شنیده که سال تولد ناصر خسرو از آن برمیآید و آن را باین آهنگ ضبط کرده: بگذشت ز هجرت به سه صد نود و چار بگرفت مرا مادر گیتی به کنار و در مورد تاریخ بنای بقعه این بیت را از مردم شنیده و در کتاب خود بیاورده: گفتا که بگیر دامن صدق همراه به آن گل بدخشان بحساب جمل از بیت مذکور(1107)برمیآید و چنانچه نگاشتیم سال تعمیر(1109) میباشد شاید عمارت در دو سال تمام شده باشد-1107 سال آغاز و 1109 سال انجام آن باشد (1)-صفحه 259-261 طبع جان موری-لندن سال 1841-قسمت متن این کتاب را جناب سردار سلطان محمود غازی ترجمه نموده از کتابخانهء خود به بنده مرحمت کردند."