بررسی گروه‌های مرجع جوانان شهر قم و عوامل اجتماعی انتخاب آن (با تأکید بر روحانیّت) مقالة

بهره‌گیری از مفهوم «گروه مرجع» مبتنی بر آن است که شکل‌گیری هویّت اجتماعی افراد متأثّر از گروه‌ها و افرادی است که در تعامل مستقیم یا غیرمستقیم با آنها قرار دارند. تحلیل این پدیده نسبت به قشر جوان، ابعاد پیچیده‌تری می‌یابد؛ زیرا جوانان به‌دلیل شرایط اجتماعی و سنّی، آمادگی بیشتری برای تأثیرپذیری از گروه‌های مرجع دارند. در این دوران، در هر حوزه اجتماعی، افراد و گروه‌های متفاوت به‌عنوان گروه مرجع، مورد توجّه جوانان قرار می‌گیرند. برخی از منابع، مانند خانواده در غالب حوزه‌ها کم‌وبیش به‌عنوان مرجع و مبنای عمل، نقش گروه مرجع را ایفا می‌کنند و برخی دیگر مانند شخصیّت‌های فرهنگی و علمی تنها در حوزه‌های خاص مورد توجّه قرار می‌گیرند. میزان تأثیرگذاری گروه‌های مرجع نیز متفاوت است؛ گروه‌هایی که اعتماد، ارتباط و مقبولیّت بیشتری نزد جوانان دارند، تأثیراتی به‌مراتب عمیق‌تر، وسیع‌تر و ماندگارتر از دیگرانی دارند که صرفاً از موقعیّتی نمادین برخوردارند. علاوه بر این، روش تأثیرگذاری نیز متفاوت است؛ گاهی مشورت حضوری، گاهی القائات عاطفی و در مواردی نیز الگوپذیری با واسطه، زمینه تمایل افراد به گروه‌های مرجع را ایجاد می‌کنند. مقاله حاضر که با روش پیمایشی به بررسی گروه‌های مرجع جوانان شهر قم پرداخته، دستاوردهای زیر را در پی داشته است: 1) بالابودن میزان استقلال در نظر و تصمیم در میان جوانان قمی؛ 2) خانواده‌گرایی یا نقض شکاف یا انقطاع نسلی؛ 3) نقض مسأله فروپاشی اجتماعی؛ 4) استعداد و علاقه به نخبه‌پروری؛ 5) ضرورت‌داشتن مرجع تقلید؛ 6) تمایزبخشی بین طلّاب، روحانیون، علما و مراجع تقلید؛ 7) جایگاه مهم امام‌زاده‌ها و اماکن دینی (به‌ویژه حرم حضرت معصومه (س)؛ 8) تأکید بر هویّت ایرانی و اسلامی.

The concept of “reference groups” is based on the fact that the formation of individuals’ social identity is the result of groups and individuals to whom they interact directly or indirectly. The analysis of the phenomenon about the youth is much more complicated because due to social and age conditions, the youth are more prone to be affected by reference groups. At this age, different individuals and groups are noticed by the youth in each social field. Some sources, such as family in most fields as a reference, play the role of reference group, and others such as cultural and scientific dignitaries are noticed only in certain field. The extent to which they affect differs too: those with more trust, more connection and more acceptability to the youth would affect deeper, wider and longer than those of just a symbolized state. Furthermore, the way they influence is also different: sometimes face-to-face consultation, other times emotional inspirations, and also indirect patterning pave the way for tendency to reference groups. In this paper we explore the reference groups for the youth in Qom through survey and conclude a) they think and decide independently; b) they tend to their family, which contradicts generation gap; c) they act against social collapse; d) they are talented and favor being patent; e) they believe in following religious authorities; f) there is a distinction between religious students, clergies, scholars and religious authorities; g) holy shrines (especially Hadhrat Maasoumah’s) enjor high status; and finally h) there should be a focus on Iranian and Islamic identity.

<H1>انتخاب گروه‌های مرجع در میان گروه‌های عضویت</H1> تحقیق درباره گروه مرجع، باید فرایند انتخاب گروه مرجع از میان گروه‌های عضویت را نیز مورد توجه قرار دهد و این مسأله را بررسی کند که چگونه یک فرد، گروه مرجع خود را از میان گروه‌های شغلی، دینی و سایر گروه‌هایی که به آنها تعلق دارد، انتخاب می‌کند؟ و اینکه چرا در این میان برخی، به‌عنوان مرجع پذیرفته می‌شوند و برخی دیگر مورد رجوع واقع نمی‌شوند؟ همان‌طور که تأکید شد، تمرکز اصلی تئوری و بحث گروه مرجع، مبتنی بر این واقعیت است که انسان‌ها در جریان شکل‌گیری رفتار و جهت‌دهی ارزیابی‌های‌شان، بیش از آنکه به خود متکی باشند، به گروه‌ها توجه دارند. به‌عنوان نمونه، یکی از جداول مهم تحقیق که اطلاعات را به شکل گویایی به مخاطب عرضه می‌کند، انتخاب شده تا شیوه دسته‌بندی، استخراج اطلاعات و گزارش جدول نشان داده شود؛ هر یک از جوانان قمی با افراد و مجموعه‌هایی در زندگی خود سروکار دارند که در تصمیم و انتخاب‌های آنها بسیار تأثیرگذارند و به‌نوعی گروه مرجع آنها محسوب می‌شوند؛ <H1>توزیع نظرات پاسخ‌گویان درباره میزان اهمیت افراد و مجموعه‌های تأثیرگذار بر تصمیمات آنها </H1> (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول فوق، یک جدول ترکیبی است که اطلاعات و نتایج پاسخ‌گویان در تأثیرگذاری افراد و مجموعه‌ها بر تصمیمات آنها را نشان می‌دهد. (1968), Readings In Reference Group Theory and Research, Newyork, Free Press. m. (19) Reference Group and Social Comparism processes Among The Totally Blind From: Hyman & singer, 1968.